Finansiranje
Finansiranje visokog obrazovanja na javnim univerzitetima/fakultetima vrši se dijelom iz budžeta nadležnih obrazovnih vlasti, a dijelom iz školarina studenata.
Školarina je iznos novčanih sredstava kojima student učestvuje u sufinansiranju ukupnih troškovah njegovog studija na javnim VŠU. Ministar predlaže Vladi visinu školarine za sve studijske programe na javnim VŠU, na prijedlog VŠU i u skladu sa upisnom politikom za tu godinu. Vlada donosi odluku o visini školarine za sve studijske programe na VŠU i za svaku akademsku godinu. Upisnine su naknade koje studenti plaćaju prilikom upisa na VŠU, i to:
· Administrativni troškovi upisa
· Naknade za nepoložene ispite studenata koji obnavljaju godinu
· Naknade za komisijske ispite
· Naknade za priznavanje diploma za studente koji prelaze sa drugih fakultea radi nastavka školovanja
· Naknde za štampanje diploma, diplomskih ispita i promocije
· Naknade koje se plaćaju pri upisu svakog semestra
Sredstava za obavljanje djelatnosti visokog obrazovanja u javnim visokoškolskim ustanovama obezbjeđuju se iz sljedećih izvora:
· Budžeta nadležnih obrazovnih vlasti
· Vlastitih prihoda
· Budžeta jedinice lokalne samouprave
· Donacija i drugih izvor
Finansijska autonomija i kontrola
Visokoškolske ustanove mogu se finansirati samo iz onih izvora koji ne utiču na njihovu autonomiju.
Za korišćenje finansijskih sredstava, u skladu sa finansijskim planom i propisima koji regulišu oblast visokog obrazovanja i finansijskog poslovanja odgovoran je rektor univerziteta, odnosno direktor visoke škole.
Na javnim VŠU iz budžeta nadležnih obrazovnih vlasti sufinansiraju se:
- Naučnoistraživački radovi
- Troškovi materijala i usluga
- Troškovi za nabavku stalnih sredstava
Vlastite prihode VŠU ostvaruju putem školarina, upisnina, projekata i naučnoistraživačkog rada, usluga labaratorijskog ispitivanja i atestiranja, seminara i drugih vidova obuke prema programima cjeloživotnog učenja, izdavačke djelatnosti, izrade elaborata i ekspertize, iznajmljivanje poslovnog prostora u skladu sa standardima i normativima za finansiranje javnih VŠU.
Upravni odbor VŠU donosi pravilnik o kriterijima za raspodjelu vlastitih prihoda, kojim se precizira na koji način i u kom omjeru organizaciona jedinica ima finansijska ovlašćenja i preuzima odgovornost unutar VŠU.
Naknade u okviru javnog visokog obrazovanja
U prvom ciklusu za studente postoje dva osnovna tipa finansijskog statusa: budžetski finansirani i samofinansirani.
"Studenti koji se finansiraju iz budžeta". odabrani su na osnovu dobrih rezultata u srednjoj školi i na prijemnom ispitu, a ulaze u određenu upisnu kvotu, odnosno broj studenata koji je planiran za ovu kategoriju. Njihovu školarinu isplaćuje nadležno ministarstvo obrazovanja, ali studenti moraju da plaćaju administrativne i druge takse (ulazne i prijavne takse, naknade za izdavanje diplome i dodataka za diplomu, itd.) Ovi troškovi se kreću u rasponu od 94 KM do 500 KM.
Samofinansirajući studenti su redovnih studenata na univerzitetima koji plaćaju školarinu. Naknade variraju od fakulteta do fakulteta. Ovi učenici plaćaju administrativne troškove i školarinu. Minimalna godišnja naknada za samofinansiranje studenata u prvom ciklusu iznosi 440 KM, a maksimalna iznosi 1 500 KM, plus administrativne takse. Najčešća godišnja naknada u prvom ciklusu iznosi 660 KM.
U drugom ciklusu, godišnja školarina se kreće od 440 KM do 4.000 KM. Svi studenti drugog ciklusa plaćaju školarinu i administrativne takse.
Svi vanredni studenti plaćaju školarinu i administrativne takse. U prvom ciklusu godišnje naknade kreću se od 900 do 4,500 KM; a u drugom ciklusu od 1 000 do 3 000 KM. Svi strani studenti plaćaju školarinu, dok su ostali troškovi isti.
Nadležna ministarstva obrazovanja na entitetskim i kantonalnim nivoima dodeljuju stipendije za redovne studente sa državljanstvom Bosne i Hercegovine na javnim univerzitetima. Kriteriji podobnosti uključuju i elemente zasnovane na potrebama i zaslugama, kao što je dobijena minimalna ocjena, treba biti 8/10, performans (1.do 3. mesto) na domaćem ili međunarodnim takmičenjima, prihod roditelja i status zaposlenja. Mjesečni stipendija se kreće od 100 KM do 800 KM i dostupan je 10 mjeseci svake godine do diplomiranja. Stipendije za studente pružaju i lokalne vlasti.
Vanredni studenti nemaju pravo da se prijave za stipendije koje finansira nadležna obrazovna vlast.
Sredstvima budžeta nadležne obrazovne vlasti finansiraju plate i naknade zaposlenih u skladu sa propisima koji regulišu plate zaposlenih u oblasti obrazovanja i u skladu sa standardima i normativima za finansiranje javnih VŠU. Ministar donosi pravilnik o standardima i normativima za finansiranje javnih VŠU.
Finansijska podrška za učeničke porodice
Nema finansijske podrške porodicama studenata, osim ukoliko dva ili više studenata studiraju iz jedne porodice onda se školarina na nekim univerzitetima/fakultetima umanjuje za drugog člana/studenta
Finansijska podrška učenicima
Nadležne obrazovne vlasti, kao i jedince lokalne samouprave dodjeljuju stipendije za studente koji su stanju potrebe, iz socijalno ugroženih porodica, porodica koji pripadaju nekoj od manjinskih skupina, a u skladu sa propisanim kriterijima.
Na javnim VŠU iz budžeta nadležnih obrazovnih vlasti sufinansiraju se:
Oprema i uslovi za studiranje studenata sa invaliditetom,
Međunarodne razmjene studenata i akademskog osoblja i
Programi i projekti studentskih organizacija.
Pravo upisa u narednu godinu studija u svojstvu studenta koji se finansira iz budžeta nadležne obrazovne vlasti imaju studenti koji se rangiraju od ukupnog broja studenata čije se studije finansiraju iz budžeta.
Privatno obrazovanje
Sredstva za obavljanje djelatnosti visokog obrazovanja u privatnim visokoškolskim ustanovama obezbjeđuju se iz sljedećih izvora:
vlastitih prihoda i
donacija i drugih izvora.
Odluku o visini školarine na privatnoj VŠU donosi VŠU. Ona je dužna da prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, objavi visinu školarine za sve studijske programe za koje vrši upis na način dostupan javnosti.
Na privatnim univerzitetima/fakultetima studenti plaćaju administrativne troškove i školarinu u punom iznosu. Ona može biti ista ili različita za različite studijske programe. Na većini privatnih fakulteta, drugi član porodice plaća umanjenu školarinu za 10%.