Finansiranje
Predskolsko obrazovanje je u nadleznosti opština pa se finansira iz budzeta opstina izuzev godine pred polazak u školu koji se finansira u skladu sa zakonom iz budžeta entitetskih/kantonalnih tj.ministarstava obrazovanja.
Finansiranje predškolskog obrazovanja i njege
Sredstva za obavljanje djelatnosti predškolske ustanove obezbjeđuje osnivač. Predškolske ustanove mogu da obezbjede sredstva i putem donacija, participacije roditelja i drugim putem u skaldu sa zakonom. Ulaganje u razvoj javnog predškolskog vaspitanja – u objekte, povećanje kapaciteta, itd – je direktno uslovljeno razvijenošću opština, njihovom ekonomskom moći, tako da stanje predškolstva varira značajnim razlikama od jedne do druge sredine – kako u pogledu upisnih kapaciteta predškolskih ustanova, kvaliteta vaspitno - obrazovnog rada, apsorpcionih kapaciteta obuhvata djece sa poteškoćama u razvoju i djece iz marginalizovanih sredina, tako i u pogledu plata i drugih naknada zaposlenih stručnjaka u predškolskim ustanovama. Nerazvijene opštine manje izdvajaju za sufinansiranje predškolskih ustanova, čime se automatski povećava i cijena koju plaćaju roditelji, zbog čega se u nekim sredinama smanjuje broj djece u obdaništima.
Finansiranje osnovnog (ili jedne strukture) obrazovanje
Okvirnim zakonom o osnovnom i srednjem obrazovanju u BiH, članom 16., (stav 1) jasno je definisano:“Osnovno obrazovanje je obavezno za svu djecu“, a stavom 5.“Obavezno obrazovanje je besplatno. Besplatno osnovno obrazovanje osigurava se svoj djeci“.
Sredstva za rad osnovne škole obezbjeđuju se iz:
- Budžeta vlade
- Budžeta opštine na čijem području se škola nalazi
- Drugih izvora
Finanairanje srednjoškolskog obrazovanja
Članom 17. Okvirnog zakona o osnovnom i srednjem obrazovanju u BiH„Srednjoškolsko obrazovanje svima je dostupno u skladu sa postignutim uspjehom u osnovnoj školi, ličnim interesom i sposobnostima. Srednjoškolsko obrazovanje u javnim ustanovama besplatno je u skladu sa zakonom“.
Sredstva za rad srednje škole obezbjeđuju se iz:
- Budžeta vlade
- Budžeta opštine na čijem području se škola nalazi
- Drugih izvora
Finansijska autonomija i kontrola
Ministarstvo vrši upravni nadzor nad zakonitošću rada škole. Inspekcijski nadzor nad primjenom zakona i drugih propisa iz oblasti vaspitanja, obrazovanja i učeničkog standarda vrši prosvjetna inspekcija.
Škola može obezbijediti dio sredstava izdavanjem na korišćenje fiskulturne sale i sportskih terena za treninge, sportska takmičenja i rekreaciju, kao i izdavanjem školskih kabineta i učionica za nastavu. Izdavanjem školskog prostora ne smije se ometati vaspitno-obrazovni rad škole. Sredstva ostvarena izdavanjem školskog prostora uplaćuju se na račun javnih prihoda – organizacioni kod škole.
Finansijska kontrola je regulisana internom i eksternom kontrolom. Interna je organizovana u okviru ustanove, a eksternu provodi eksterna revizija, institucije nadležne za nadgledanje, praćenje i kontrolu ispravnosti trošenja sredstava.
Naknade u okviru javnog obrazovanja
U predškolskom obrazovanju osnivač obezbjeđuje:
- Plate zaposlenim i druge naknade,
- Materijalne troškove,
- Nabavku osnovne opreme i namještaja,
- Didaktički materijal i igračke, i sl.
Sredstva za realizaciju kraćih i specijalizovanih programa rada i troškove ishrane djece obezbjeđuju korisnici usluga.
Nadležna ministarsta obezbjeđuju sredstva za:
- Dio didaktičkog materijala i igračaka u javnim predškolskim u stanovama,
- Profesionalno usavršavanje kadrova u predškolstvu u javnim predškolskim ustanovama,
- Razvoj predškolskih programa rada,
- Evaluaciju predškolskih programa rada,
- Sredstva za program predškolskog vaspitanja i obrazovanja u godini pred polazak u školu.
U osnovnom obrazovanju nadležne vlade obezbjeđuju sredstva za:
- Plate zaposlenih,
- Investicionu izgradnju i opremu i investiciono održavanje,
- Troškove materijala i usluga škole,
- Stručno usavršavanje nastavnika, stručnih saradnika i vaspitača,
- Naknadu za prevoz zaposlenim, ukoliko je udaljenost od mjesta stanovanja do posla viša od udaljenosti propisane zakonom
- Naknadu za prevoz učenicima čija udaljlenost od mjesta stanovanja do škole visa od udaljenosti propisane zakonom
- Takmičenja za učenike (regionalna, državna, međunarodna i sl)
Opština na čijoj teritoriji se nalazi škola može da obezbjedi dio sredstava za investicionu izgradnju i opremu i investiciono održavanje, takmičenja na nivou opština, regionalna i druga.
U srednjem obrazovanju iz budžeta vlade obezbjeđuju se sredstva za:
- Za plate i naknade zaposlenih,
- Naknade za takmičenja višeg ranga,
- Nagrade najboljim učenicima,
- Nagrade zaposlenim za posebna zalaganja u radu,
- Izgradnju, sanaciju, dogradnju, rekonstrukciju,
Opština obezbjeđuje sredstva za:
- Grijanje, struju, vodu, zemljarinu,
- Stručno usavršavanje nastavnika i stručnih saradnika,
- Tekuće investiciono održavanje,
- Materijalne troškove,
- prevoz radnika,
- dio sredstava za izgradnju, dogradnju, sanaciju, rekonstrukciju i sl.
Škola može ostvariti prihod i donacijom ili prodajom robe i usluga koji su produkti rada školskih restorana, radnji, kabineta informatike i sl.
Učenici škole, odnosno njihovi roditelji obezbjeđuju sredstva za udžbenike, priručnike, osiguranje, kupovinu sveski i ostalih pomagala i prevoz.
Opština može, kroz materijalne troškove obezbjediti puni iznos za ove troškove ili samo dio. Drugi dio plaćaju roditelji u vidu participacije koja se koristi za osiguranje učenika, nabavku svjedočanstava, diploma, zadaćnica i sl.
Dakle, redovno srednje obrazovanje, uključujući tehničko i stručno obrazovanje, je u potpunosti besplatno, finansira se iz budžeta nadležnih obrazovnih vlasti i dostupno je svima pod jednakim uslovima. Zakonodavni okvir promoviše i osigurava obrazovanje svih srednjoškolaca pod jednakim uslovima uz primjenu visokih standarda obrazovanja i primjenu optimalnih uslova razvoja ličnosti djeteta, prilagođeno njegovoj dobi, mogućnostima, društvenim i fizickim sposobnostima. Dakle, učenici ne plaćaju upis i pohađanje srednje škole, ali ne postoji zakonska obaveza plaćanja prevoza i nabavke udžbenika, iako neke lokalne zajednice i nadležna ministarstva obrazovanja u BiH sufinansiraju prevoz učenika srednjih škola.
Finansijska podrška za učeničke porodice
Nema finansijske podrške porodicama učenika.
Podrška porodicama učenika sa posebnim obrazovnim potrebama
U školama za djecu sa posebnim obrazovnim potrebama, škola može da organizuje smještaj i ishranu za učenike i djecu predškolskog uzrasta. Smještaj i ishrana mogu biti u vidu dnevnog ili stalnog boravka. Ministarstvo propisuje uslove za smještaj učenika i način ostvarivanja vaspitno-obrazovnog rada. Jedinica lokalne samouprave na čijoj teritoriji roditelj učenika ima prebivalište snosi troškove servisnih usluga: prevoza, ishrane i smještaja učenika.
Za djecu sa invaliditetom koja pohađaju redovnu osnovnu ili srednju školu, osnivač, škola, odnosno nadležno ministarstvo može da obezbjedi neophodne uslove za rad, ukoliko oni nisu već obezbjeđeni.
Finansijska podrška učenicima
Učenici škole, odnosno njihovi roditelji obezbjeđuju sredstva za udžbenike, priručnike, osiguranje, kupovinu sveski i ostalih pomagala i prevoz.
Opština može, kroz materijalne troškove obezbjediti puni iznos za ove troškove ili samo dio. Drugi dio plaćaju roditelji u vidu participacije koja se koristi za osiguranje učenika, nabavku svjedočanstava, diploma, zadaćnica i sl.
Naknadu za prevoz učenicima čija je udaljlenost od mjesta stanovanja do škole viša od udaljenosti propisane zakonom obezbjeđuje se iz bužeta nadležnog ministarstva
Privatno obrazovanje
Sredstva za finansiranje privatne škole obezbjeđuje osnivač. Roditelji učenika koji pohađaju privatnu školu plaćaju školarinu prema propisima donesenim na nivou te škole.