Akademsko osoblje u visokom obrazovanju su lica sa akademskim zvanjem i saradnici koji neposredno realizuju studijski program na ustanovi.

Ne postoje posebni programi za inicijalno obrazovanje akademskog osoblja, budući da se upis na studije vrši na konkurentskoj osnovi  za sve studijske programe i kandidate. Takođe, kurikulum studijskih programa je jedinstven i ne postoje posebni zahtjevi da se tokom studija izučavaju predmeti značajni za pedagoški rad kandidata koji žele akademsku karijeru u visokom obrazovanju.

Rad u nastavi je moguće početi u zvanju saradnika u nastavi nakon završetka studijskog programa osnovnih ili specijalističkih studija sa najmanjom prosječnom ocjenom B (8,50) i upisa master studija. Nastava na kojoj saradnik učestvuje obuhvata vježbe (u laboratoriji, na terenu i druge oblike rada sa studentima radi pomoći da se kroz vježbe savlada nastavno gradivo) iz odgovarajućeg predmeta, grupe predmeta ili oblasti. Izbor u zvanje saradnika i početak rada u nastavi može da se vrši i nakon upisa doktorskih studija, kao i nakon njihovog završetka.

Shodno Zakonu o visokom obrazovanju formalno obrazovanje za izbor u akademsko zvanja stiče se  završetkom doktorskih studija, tj. odbranom doktorske disertacije  u svim oblastima nauka. Izuzetno, u akademska zvanja za umjetničke i njima odgovarajuće predmete (na fakultetima i akademijama za likovnu, primijenjenu, muzičku, dramsku umjetnost i arhitekturu) može se vršiti sa završenim visokim obrazovanjem  i priznatim umjetničkim djelima.

Uslovi za izbor u akademska zvanja

Akademska zvanja su:

1. redovni profesor,
2. vanredni profesor,
3. docent,
4. profesor i predavač visoke škole.

Izbor u akademska zvanja vrši senat univerziteta na osnovu javnog konkursa na period od pet godina, izuzev redovnog profesora koji se bira na neodređeno vrijeme.

U akademska zvanja za naučne oblasti može biti izabrano lice koje ima doktorat nauka i provjerene pedagoške sposobnosti, dok je za stručno-umjetničke oblasti potrebno da lice ima visoko obrazovanje, priznata umjetnička djela i provjerene pedagoške sposobnosti. U svim slučajevima, rezultati na osnovu kojih se vrši izbor moraju biti međunarodno uporedivi.

Uslove i kriterijume za izbor u akademsko zvanje propisuje Savjet za visoko obrazovanje

Prilikom procjene kreativnosti kao kriterijuma za izbor, odnosno ponovni izbor u zvanje, uzima se u obzir kandidatova naučna, istraživačka, umjetnička i stručna aktivnost definišu postupak i kriterijumi za vrednovanje rezultata kandidata prijavljenih na konkurs.

U zvanje docenta može biti izabrano lice koje:

• ima sposobnost da metodski postavlja i elaborira naučne, umjetničke ili stručne probleme;
• ima odgovarajuću bibliografiju za oblast za koju se bira;
• ima javno prezentirane radove u obliku koji je u domaćoj i međunarodnoj stručnoj javnosti priznat, a za oblasti za koje nijesu moguća međunarodna prezentacija radova mogu se uvažiti radovi koji su od značaja za nacionalnu ili državnu samobitnost i kulturu;
• uspješno održi javno pristupno predavanje.

U zvanje vanrednog profesora može biti izabrano lice koje:

• ima sposobnost da autorski interpretira i proširuje naučna ili umjetnička znanja u svojoj oblasti i stvara originalna djela;
• ima odgovarajuću bibliografiju za oblast za koju se bira, koja obuhvata najmanje dva samostalna i cjelovita (autorska) naučna ili umjetnička rada;
• ima javno prezentirane radove u obliku koji je u domaćoj i međunarodnoj stručnoj javnosti priznat kao značajan za afirmaciju struke ili, kao ekvivalent, radovi koji su od značaja za nacionalnu ili državnu samobitnost i kulturu;
• ima dokazan uspješan pedagoški ili istraživački rad sa studentima;
• ima uspješnu pedagošku aktivnost za prethodni izborni period.

U zvanje redovnog profesora može biti izabrano lice koje:

• ostvaruje izuzetne rezultate u oblasti nauke ili umjetnosti;
• ima javno prezentirane radove u inostranstvu, koji se smatraju značajnim naučnim ili umjetničkim ostvarenjima u oblasti u kojoj se bira, ili, kao ekvivalent, mogu se uvažiti radovi koji su od značaja za nacionalnu ili državnu samobitnost i kulturu;
• ima sposobnost da metodski postavlja i elaborira najsloženije naučne, umjetničke ili stručne probleme;
• ima sposobnost organizovanja i rukovođenja istraživačkim ili umjetničkim timovima ili grupama;
• doprinosi razvoju i unapređenju infrastrukture u oblasti svog rada;
• ima odgovarajuću bibliografiju za oblast za koju se bira i koja obuhvata samostalne autorske radove, odnosno radove u kojima je vodeći autor;
• ima cjelovite i originalne naučne (monografija, knjiga, udžbenik), ili umjetničke radove značajne na međunarodnom i nacionalnom planu;
• ima dokazan uspješan pedagoški ili istraživački rad sa studentima;
• ima uspješnu pedagošku aktivnost za prethodni izborni period.

U zvanje predavača visoke stručne škole može biti izabrano lice koje se potvrdilo u svojoj struci, odnosno oblasti, za koju se bira.

U zvanje profesora visoke stručne škole može biti izabrano lice koje:

• ima stručne radove koji dokazuju afirmisanost kandidata u oblasti za koju se bira;
• ima odgovarajuću bibliografiju koja obuhvata radove i ostvarenja koje struka priznaje kao odgovarajući način prezentacije iz oblasti za koju se bira;
• ima pozitivnu ocjenu pedagoškog rada za prethodni izborni period.

Prilikom procjene pedagoške i stručne osposobljenosti kao kriterijum za izbor uzima se u obzir:

• širina znanja o oblasti u kojoj kandidat obavlja pedagoški rad;
• osposobljenost za savremenu organizaciju obrazovnog rada i uspješnost u realizaciji predavanja, vježbi, seminara, konsultacija i ispita;
• formiranje i razvoj laboratorija;
• angažovanje u uređivanju naučne i stručne periodike i zbornika;
• angažovanje i uspješnost u poučavanju, odnosno radu sa studentima;
• mentorstvo u postdiplomskom i doktorskom obrazovanju i pri izradi diplomskih, specijalisti-čkih, magistarskih i doktorskih radova;
• briga o razvoju mladog nastavničkog kadra;
• ukupan odnos prema saradnicima;
• podsticanje i uvođenje mlađih saradnika u naučni i umjetnički rad i publikovanje rezultata toga rada;
• mišljenje studenata o pedagoškom radu kandidata;
• stručna, pedagoška i metodska vrijednost naučnih radova, udžbenika i priručnika.

Za prvi izbor u odgovarajuće akademsko zvanje kandidat podnosi dokaz o aktivnom poznavanju najmanje jednog svjetskog jezika.

Izbor u više zvanje vrši se nakon isteka vremena izbora u niže zvanje.

Akademsko osoblje u zvanju saradnika koje učestvuje u realizaciji nastave je saradanik u nastavi.

U realizaciji nastave akademskom osoblju pomaže i stručno osoblje:

1. viši lektor,
2. lektor,
3. viši stručni saradnik,
4. stručni saradnik.

Izbor saradnika vrši vijeće fakulteta,  na osnovu javnog konkursa, kojim se utvrđuju period na koji se bira saradnik i oblast angažovanja.

Stručno osoblje može učestvovati u realizaciji praktične nastave sa studentima, po odluci vijeća organizacione jedinice, uz mentorstvo predmetnog nastavnika.

Izbor stručnog osoblja vrši se na osnovu javnog konkursa.

Za stručno osoblje može biti izabrano lice koje ima visoko obrazovanje i ispunjava posebne uslove propisane aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji univerziteta za organizacionu jednicu na kojoj se vrši izbor.