U Crnoj Gori postoji četiri nivoa obrazovanja: predškolsko vaspitanje i obrazovanje, osnovno obrazovanje, srednje obrazovanje (srednje stručno obrazovanje i gimnazija) i visoko obrazovanje.
Obrazovno - vaspitni rad u obrazovnim ustanovama obavljaju vaspitači, nastavnici i stručni saradnici (u daljem tekstu nastavnici). Nastavnici imaju profesionalnu slobodu u načinu organizovanja nastave, primjeni nastavnih metoda, u izboru oblika rada sa učenicima, kao i izboru zadataka koje postavljaju učenicima u okviru utvrđenog obrazovnog programa. Stručni saradnici u školi (pedagog, psiholog, defektolog i bibliotekar) rade na pedagoško-psihološkim, bibliotečkim i drugim poslovima koji su neposredno ili posredno vezani sa obrazovno-vaspitnim radom u školi.
Uslovi za obavljanje obrazovno-vaspitne djelatnosti definisani su Zakonom o radu i radnom odnosu, opštim zakonom obrazovanja i vaspitanja, zakonima po pojedinim nivoima obrazovanja, Zakonom o Nacionalnom okviru kvalifikacija, Pravilnikom o bližim uslovima, načinu i postupku izdavanja i obnavljanja dozvole za rad nastavniku, direktoru i pomoćniku direktora, Pravilnikom o vrstama zvanja, načinu i postupku predlaganja i dodjeljivanja zvanja i drugim podzakonskim propisima i uredbama.
Poslove nastavnika, direktora i pomoćnika direktora može da obavlja lice koje ima dozvolu za rad (licenca). Licenca je javna isprava kojom se dokazuje potreban nivo opštih i stručnih kompetencija nastavnika, tj. dozvola za rad u obrazovno-vaspitnim ustanovama. Licenca se izdaje na pet godina nakon položenog stručnog ispita. Nastavnik, direktor, odnosno pomoćnik direktora koji nema ili nije obnovio licencu nema pravo na rad u obrazovno-vaspitnoj ustanovi.
Za sticanje licence neophodno je, uz zahtjev, priložiti dokaz o stečenom odgovarajućem obrazovanju (odgovarajući sedmi nivo Okvira kvalifikacija, podnivo jedan (240 kredita) i položenom stručnom ispitu.
Licenca se obnavlja svakih pet godina u skladu sa programima stručnog usavršavanja. Prioritetne oblasti stručnog usavršavanja za pet godina određuje Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta na predlog Zavoda za školstvo i Centra za stručno obrazovanje.
Nastavnici, direktori i pomoćnici direktora imaju pravo i obavezu da se stručno usavršavaju iz različitih oblasti kroz programe stručnog usavršavanja. Programe stručnog usavršavanja nastavnika donosi Nacionalni savjet na predlog Zavoda za školstvo i Centra za stručno obrazovanje.
Profesionalni razvoj nastavnika omogućava kontinuirano sticanje, proširivanje i produbljivanje znanja, razvijanje vještina i sposobnosti koje su relevantne za uspješnost nastavnih i vannastavnih aktivnosti učenika.Profesionalni razvoj nastavnika jeste dugoročan integrativni proces tokom kojeg se kroz učenje, praktičan rad i istraživačku djelatnost razvijaju i unapređuju znanja, vještine i sposobnosti pojedinca. Prolazeći kroz ovaj proces nastavnik postaje praktičar koji promišlja i u skladu sa svojim potrebama i potrebama škole postavlja ciljeve vlastitog profesionalnog razvoja.
Takođe, stvara se mogućnost sticanja znanja i vještina kojima se obezbjeđuje kvalitetna i uspješna saradnja sa kolegama i upravom škole, kao i kvalitetan odnos sa roditeljima i lokalnom zajednicom.
Nastavnik može napredovati u odgovarajuća zvanja: nastavnik-mentor, nastavnik- savjetnik, nastavnik – viši savjetnik i nastavnik – istraživač. Nastavnici zvanja dobijaju na osnovu praćenja radne uspješnosti, odnosno vrednovanja postignutih rezultata u radu sa učenicima i drugim učesnicima u obrazovanju i osposobljavanju, profesionalnog razvoja i upotrebe stručnog znanja stečenog obrazovanjem i usavršavanjem.