Χρηματοδότηση

Κατά το Σύνταγμα της Ελλάδας, η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και όλοι οι Έλληνες πολίτες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και όλα τα κρατικά εκπαιδευτήρια.

Στόχος της δημόσιας χρηματοδότησης είναι η παροχή δημόσιας, δωρεάν και υψηλής ποιότητας παιδείας για όλους.

Η προσχολική φροντίδα στη χώρα μας παρέχεται σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και παιδικούς σταθμούς οι οποίοι χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Εσωτερικών μέσω των δήμων, από τον κρατικό προϋπολογισμό τόσο με εθνικούς όσο και με συγχρηματοδοτούμενος πόρους.  

Οι πόροι των Παιδικών & Βρεφονηπιακών Σταθμών προέρχονται από:

• επιχορηγήσεις και κάθε είδους παροχές που δίδονται από το Κράτος ή από οποιοδήποτε Οργανισμό, Νομικό ή Φυσικό Πρόσωπο είτε προς το Νομικό Πρόσωπο των Βρεφονηπιακών και Παιδικών Σταθμών είτε διαμέσου των Ο.Τ.Α. για λογαριασμό τους
• την ετήσια τακτική επιχορήγηση και κάθε έκτακτη επιχορήγηση του οικείου ΟΤΑ προς αυτούς 
• κάθε είδους προσφορές, δωρεές, κληρονομιές και κληροδοτήσεις
• προσόδους από την περιουσία εισπράξεις από τροφεία.

Για την κατανομή των πόρων λαμβάνονται υπόψη το ελάχιστο κόστος λειτουργίας ενός ΟΤΑ, αλλά και άλλα κριτήρια, πληθυσμιακά, γεωγραφικά, μορφολογικά. Όσον αφορά τα λειτουργικά (δαπάνες για συντήρηση κτιρίων, δαπάνες θέρμανσης, κ.λπ.), τα διατιθέμενα ποσά κατανέμονται με βάση τις κατά περίπτωση ανάγκες. Οι δαπάνες μισθοδοσίας του προσωπικού που απασχολείται στους δημοτικούς σταθμούς καλύπτονται από το Υπουργείο Εσωτερικών μέσω των Δήμων, με μηνιαίες τακτικές επιχορηγήσεις. Περαιτέρω, χρηματοδότηση δίνεται και μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) από εθνικούς και συγχρηματοδοτούμενους πόρους που διαχειρίζονται ως φορείς χρηματοδότησης οι Περιφέρειες της χώρας.  Τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) που υλοποιούνται, συγχρηματοδοτούνται από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους των Ευρωπαϊκών Ταμείων. Δράσεις που χρηματοδοτούνται μέσω του ΠΔΕ αφορούν σε έργα υποδομής, όπως για παράδειγμα την ανέγερση νέων κτιρίων ή παροχή του αναγκαίου εξοπλισμού, την στήριξη της προσχολικής και βρεφικής φροντίδας κλπ. Επίσης συγχρηματοδοτούμενοι πόροι διατίθενται και μέσω των Τομεακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020. Υπάρχουν 13 ΠΕΠ στην επικράτεια και 7 Τομεακά Προγράμματα στο πλαίσιο του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) της χώρας για την περίοδο 2014-2020 (ΕΣΠΑ).

Η δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα παρέχεται δωρεάν από το κράτος στα: Νηπιαγωγεία και τα Δημοτικά σχολεία και ξεκινά από την ηλικία των 4 ετών, με φοίτηση στα νηπιαγωγεία (Ν. 4521/2018). 

Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα χωρίζεται σε δύο κύκλους: την υποχρεωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τη μη-υποχρεωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Η υποχρεωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρέχεται στο Γυμνάσιο, ημερήσιο και εσπερινό.  

Η δευτεροβάθμια μη-υποχρεωτική εκπαίδευση διακρίνεται: Στη γενική που παρέχεται στα Γενικά Λύκεια (ΓΕΛ), ημερήσια ή εσπερινά. Στην επαγγελματική, που παρέχεται στα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), ημερήσια ή εσπερινά.

Τόσο η πρωτοβάθμια όσο και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και το Υπουργείο Εσωτερικών μέσω των δήμων.

Η χρηματοδότηση της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πραγματοποιείται σε κεντρικό επίπεδο από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω του τακτικού προϋπολογισμού και του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Επίσης σε κεντρικό επίπεδο, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ οργανώνει, συντονίζει και υλοποιεί τη διαδικασία παραγωγής και διανομής των διδακτικών βιβλίων σε όλα τα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας, καθώς και σε ελληνικά σχολεία του εξωτερικού, βάσει αποφάσεων του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Παράλληλα, η εταιρεία Κτιριακές Υποδομές Α.Ε. είναι υπεύθυνη για την κατασκευή σχολικών μονάδων στην Αττική και την προμήθεια, αποθήκευση και διανομή του εξοπλισμού των σχολικών μονάδων (π.χ. θρανία, έδρανα, πίνακες κ.λπ.) σε όλη την Ελλάδα. Η εταιρεία κατασκευάζει, επίσης, σχολικά κτίρια στην επικράτεια με προγραμματικές συμβάσεις ή ανάλογες υπουργικές αποφάσεις, σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες.

Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) που υλοποιούνται, συγχρηματοδοτούνται από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους των Ευρωπαϊκών Ταμείων. Δράσεις που χρηματοδοτούνται μέσω του ΠΔΕ αφορούν σε έργα υποδομής, όπως για παράδειγμα την ανέγερση νέων κτιρίων ή παροχή του αναγκαίου εξοπλισμού, την στήριξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κλπ. Επίσης συγχρηματοδοτούμενοι πόροι διατίθενται και μέσω των 7 Τομεακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020 με φορείς χρηματοδότησης τα Υπουργεία και της Περιφέρειες, στο πλαίσιο του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) της χώρας για την περίοδο 2014-2020 (ΕΣΠΑ).

Σε τοπικό επίπεδο, η διαχείριση των πιστώσεων του Υπουργείου Εσωτερικών για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των σχολείων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανατίθεται στις σχολικές επιτροπές, οι οποίες είναι δημοτικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Όσον αφορά τις δαπάνες επισκευής και συντήρησης σχολικών κτιρίων, το Υπουργείο Εσωτερικών κατανέμει ποσά στους δήμους, οι οποίοι με τη σειρά τους, ανάλογα με το μέγεθος της αναλαμβανόμενης δράσης είτε τα διαχειρίζονται οι ίδιοι, είτε τα αποδίδουν στις σχολικές επιτροπές, μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, προκειμένου να τα κατανείμουν ανάλογα με τις ανάγκες. Η κατανομή πιστώσεων από το Υπουργείο Εσωτερικών στους Δήμους γίνεται λαμβάνοντας ως κριτήριο τον αριθμό των τμημάτων των σχολικών κτιρίων κατά 30% και τον αριθμό των μαθητών κατά 70%. Σε περιφερειακό επίπεδο γίνεται, επίσης, η διαχείριση των ποσών που διατίθενται για τη μεταφορά των μαθητών.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το Υπουργείο Εσωτερικών επιχορηγεί απευθείας Δήμους της χώρας, όπου υπάρχουν μουσικά και καλλιτεχνικά γυμνάσια και λύκεια και όπου σιτίζονται μαθητές.

Οικονομική αυτοτέλεια και έλεγχος

Στην Ελλάδα τα σχολεία δεν έχουν αυτονομία στους παρακάτω τομείς ευθύνης:

1. Στη χρήση των δημοσίων πόρων για δαπάνες κεφαλαίου, για ενδεχόμενες δαπάνες για αγορές, καθώς και για την απόκτηση ηλεκτρονικού εξοπλισμού (υπολογιστές)
2. Στην εύρεση χρηματοδότησης και πιο συγκεκριμένα για τη χρηματοδότηση από χορηγίες και δωρεές, για την ενοικίαση των σχολικών εγκαταστάσεων για δραστηριότητες εκτός σχολικού ωραρίου και για δάνεια
3. Στη χρήση ιδιωτικών πόρων και πιο συγκεκριμένα τη χρήση τους για να αγοραστεί κινητή και ακίνητη περιουσία ή για να προσληφθεί διδακτικό και μη διδακτικό προσωπικό.

Όλα τα παραπάνω αποφασίζονται από τις ανώτερες εκπαιδευτικές αρχές σε κεντρικό επίπεδο.

Ωστόσο, για τη διαχείριση των οικονομικών των σχολείων προβλέπεται η λειτουργία Σχολικών Επιτροπών, ειδικότερα: μίας σχολικής επιτροπής για την πρωτοβάθμια και μίας σχολικής επιτροπής για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προς την κατεύθυνση της αυτονομίας και της αυτοδιαχείρισης των σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε αυτές τις δύο σχολικές επιτροπές (μία ή περισσότερες για κάθε βαθμίδα) για κάθε δήμο, έχει παραχωρηθεί αυτονομία ως προς τη διαχείριση των λειτουργικών εξόδων των σχολείων στον τομέα ευθύνης τους.

Οι σχολικές επιτροπές διοικούνται από διοικητικό συμβούλιο. Μεταξύ των μελών του ορίζεται υποχρεωτικά ένας διευθυντής σχολικής μονάδας ή αντίστοιχα προϊστάμενος όταν πρόκειται για νηπιαγωγείο, κι ένας τουλάχιστον εκπρόσωπος από τον σύλλογο γονέων.

Έργο κάθε σχολικής επιτροπής είναι:

• H διαχείριση των πιστώσεων που της διατίθενται για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας των σχολείων (θέρμανσης, φωτισμού, ύδρευσης, τηλεφώνου, αποχέτευσης, αγοράς αναλώσιμων υλικών, κλπ)
• H εκτέλεση έργων για την επισκευή και συντήρηση των σχολείων και του κάθε είδους εξοπλισμού τους
• H εισήγηση προς τις αντίστοιχες διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τον εφοδιασμό με έπιπλα, εξοπλιστικά είδη και βιβλία
• H διαχείριση των εσόδων από την ενδεχόμενη εκμετάλλευση των σχολικών κυλικείων, κλπ.

Τα έσοδα των Σχολικών Επιτροπών προέρχονται από τις επιχορηγήσεις των δήμων, από προσόδους της σχολικής περιουσίας, από εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων, από έσοδα από την εκμετάλλευση των σχολικών κυλικείων, από κάθε είδους εισφορές, δωρεές, κληρονομιές και κληροδοσίες και από κάθε άλλη νόμιμη πηγή.

Με απόφαση της σχολικής επιτροπής προσδιορίζεται το ποσό που τίθεται στη διάθεση κάθε διευθυντή σχολείου για την αντιμετώπιση των λειτουργικών αναγκών του σχολείου.

Για τον έλεγχο της οικονομικής διαχείρισης των Σχολικών Επιτροπών τηρούνται υποχρεωτικά τα ακόλουθα βιβλία: Βιβλίο «ΕΣΟΔΩΝ – ΕΞΟΔΩΝ».

Κατάσταση εισπράξεων - πληρωμών (σε κάθε σχολική μονάδα). Βιβλίο (Μπλόκ) τριπλοτύπων Αποδείξεων Εισπράξεως.

Οι διευθυντές των σχολείων αποστέλλουν στην Σχολική Επιτροπή εντός του πρώτου 15νθημέρου του Ιανουαρίου του επόμενου έτους τα πρωτότυπα των καταστάσεων εισπράξεων και πληρωμών με τα αντίστοιχα παραστατικά.

Ο Πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπής υποβάλλει μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου κάθε έτους στο διοικητικό συμβούλιο της Σχολικής Επιτροπής αντίγραφο του βιβλίου «ΕΣΟΔΩΝ – ΕΞΟΔΩΝ», καθώς και συνοπτικό ετήσιο πίνακα απολογισμού προηγουμένου οικονομικού έτους, μαζί με τα σχετικά δικαιολογητικά. Το διοικητικό συμβούλιο της Σχολικής Επιτροπής με βάση το βιβλίο «ΕΣΟΔΩΝ – ΕΞΟΔΩΝ» και τον απολογιστικό πίνακα προβαίνει στον έλεγχο των στοιχείων της οικονομικής διαχείρισης και αποφασίζει για την έγκρισή του με απόφαση, η οποία λαμβάνεται μέχρι το τέλος Μαρτίου. Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Σχολικής Επιτροπής υπόκειται στην έγκριση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου.

Σχετικά με τον προϋπολογισμό, απολογισμό, τα δάνεια, την περιουσία και εν γένει την οικονομική διαχείριση των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών του Δήμου εφαρμόζονται οι ίδιες διατάξεις που ισχύουν και για τους Δήμους. Επίσης, οι προμήθειες εκτελούνται σύμφωνα με τις κάθε φορά ισχύουσες διατάξεις περί προμηθειών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. (Νέος Πρότυπος Κανονισμός Λειτουργίας).

Δίδακτρα στη δημόσια εκπαίδευση

Στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση δεν υπάρχουν δίδακτρα. Η φοίτηση στα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, είναι δωρεάν και περιλαμβάνει την παροχή των βιβλίων σε κάθε μαθητή, καθώς και την παροχή του συνοδευτικού εποπτικού υλικού.

Στους δημοτικούς παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς μπορεί να επιβάλλονται μηνιαία τροφεία στις οικογένειες των φιλοξενούμενων παιδιών, σύμφωνα με την οικονομική τους δυνατότητα. Το Διοικητικό Συμβούλιο του σταθμού ορίζει τις περιπτώσεις των οικογενειών που απαλλάσσονται από την εισφορά αυτή ή την καταβάλλουν μειωμένη. Κατά την εγγραφή στους δημοτικούς παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς προτεραιότητα έχουν τα παιδιά εργαζομένων γονέων, τα παιδιά των ανέργων και τα παιδιά οικονομικά αδυνάτων οικογενειών. Κατά προτίμηση, παιδιά οικογενειών που έχουν ανάγκη από ιδιαίτερη φροντίδα, για κοινωνικούς λόγους (όπως παιδιά ορφανά από δύο ή ένα γονέα, μονογονεϊκών οικογενειών, διαζευγμένων, παιδιά με ιστορικό οικογενειακής βίας ή γονείς αμέα, πολύτεκνων οικογενειών κ.λ.π.) Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 και ειδικότερα του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» (ΕΠΑΝΑΔ) εντάσσεται η δράση «Εναρμόνιση Οικογενειακής και Επαγγελματικής Ζωής 2020-2021». Δικαιούχος των πράξεων είναι το Υπουργείο Εσωτερικών και η πρόσκληση απευθύνεται σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς, παιδικούς σταθμούς και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών με αναπηρία (ΚΔΑΠ ΜΕΑ). Το πρόγραμμα επιδοτεί, βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς ώστε να παρέχονται θέσεις φιλοξενίας σε βρέφη, νήπια και παιδιά σε αντίστοιχες δομές. Οι ωφελούμενοι λαμβάνουν ένα αντίτιμο – voucher, το οποίο καταβάλλεται από την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Στόχος της δράσης είναι οι ωφελούμενες μητέρες να διευκολυνθούν στην πρόσβαση τους στην απασχόληση και να εναρμονιστεί η οικογενειακή με την επαγγελματική ζωή, με την παροχή υπηρεσιών φροντίδας παιδιών και εξαρτημένων προσώπων.  Για την επιλογή των ωφελούμενων μητέρων λαμβάνονται υπόψη οικογενειακά, εργασιακά και οικονομικά κριτήρια, τα οποία καθορίζονται μετά από διαβούλευση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας. Η πράξη υλοποιείται από την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης ΕΕΤΑΑ Α.Ε, που είναι ένας ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης.

Οικονομική ενίσχυση των οικογενειών των μαθητών

Τα οικογενειακά επιδόματα, που έχουν καθιερωθεί νομοθετικά, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 

• στο επίδομα για το ανήλικο παιδί ή το παιδί που σπουδάζει, το οποίο παρέχεται από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, που αμείβεται με μισθό ή ημερομίσθιο, για κάθε παιδί που είναι άγαμο και δεν υπερβαίνει το 18ο έτος της ηλικίας του ή το 19ο έτος, εφόσον φοιτά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το εν λόγω επίδομα για τους δημόσιους υπαλλήλους ανέρχεται στο ποσό των 50 ευρώ για 1 τέκνο, σε εβδομήντα συνολικά για 2 τέκνα, σε 120 για 3 τέκνα, σε 170 συνολικά για 4 τέκνα και προσαυξάνεται κατά 70 ευρώ ανά επιπλέον τέκνο.
• στο επίδομα παιδιού (Νόμος 4512/18) το οποίο λαμβάνει υπόψη τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων και εξαρτάται από το ύψος του οικογενειακού εισοδήματος. Το επίδομα χορηγείται για κάθε εξαρτώμενο τέκνο έως και 18 ή 19 ετών εάν εξακολουθεί να φοιτά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Προϋπόθεση για τη χορήγησή του είναι οι πολίτες να διαμένουν νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε έτη. Το επίδομα αυτό καταβάλλεται από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων & Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.). Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση Γ.Π. οικ.Δ22/11/2705/58/17.1.2018 ρυθμίζονται όλες οι λεπτομέρειες για τη διαδικασία χορήγησης του επιδόματος παιδιού.

Επιπλέον, οι οικογένειες των μαθητών ενισχύονται οικονομικά για τη μεταφορά των μαθητών. Έτσι λοιπόν, η μεταφορά των μαθητών δημοσίων σχολείων που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές, γίνεται με βάση την Κοινή Υπουργική Απόφαση 50025/19-9-18  από τις Περιφέρειες, με δημόσια συγκοινωνία ή με ίδια μέσα της Περιφέρειας ή του Δήμου είτε μέσω ειδικών μαθητικών δελτίων είτε με δημόσια σύμβαση υπηρεσιών ανάλογα με τη χιλιομετρική απόσταση τόπου κατοικίας-σχολικής μονάδας. Αν η μεταφορά των μαθητών είναι αδύνατη ή κρίνεται οικονομικά ασύμφορη και οι μαθητές έχουν εγκατασταθεί σ’ άλλη κατοικία πλησίον του σχολείου τους, αποκλειστικά και μόνο με σκοπό τη φοίτησή τους στην εν λόγω σχολική μονάδα, χορηγείται μηνιαίο επίδομα €85. Αν οι μαθητές μεταφέρονται με ευθύνη εκείνων που έχουν τη γονική μέριμνα, ή των νόμιμων επιτρόπων τους, χορηγείται επίδομα υπολογιζόμενο βάσει της χιλιομετρικής (μονής) απόστασης της κατοικίας από το σχολείο με κόστος ίσο με €0,35 /χιλιόμετρο και για τις ημέρες παρουσίας του μαθητή στο σχολείο. Το εν λόγω επίδομα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα €1500 ανά μαθητή ανά σχολικό έτος. 

Προβλέπεται, επίσης, η δυνατότητα μεταφοράς των μαθητών που φοιτούν στα Μουσικά, Καλλιτεχνικά και Διαπολιτισμικά σχολεία που μεταφέρουν βαριά και ογκώδη μουσικά όργανα-χωρίς χιλιομετρικούς περιορισμούς- όπως και η μεταφορά μαθητών του δημοτικού για την υποχρεωτική διεξαγωγή του αντικειμένου της κολύμβησης. Ομοίως, επιτρέπεται η μεταφορά προσφύγων και μεταναστών με επιβατικά οχήματα ιδιοκτησίας των Ο.Τ.Α, από και προς τις δομές φιλοξενίας ή όπου κρίνεται αναγκαίο, μετά από απόφαση του οικείου Δημάρχου ή Περιφερειάρχη. ( Άρθρο 72 του Νόμου 4445/2016).

Στους Δημοτικούς Βρεφονηπιακούς και Παιδικούς Σταθμούς, η μεταφορά των παιδιών μπορεί να γίνεται με μεταφορικό μέσο που διαθέτει ο παιδικός σταθμός. Το κόστος μεταφοράς των παιδιών καθορίζεται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του παιδικού ή βρεφονηπιακού σταθμού και μπορεί να καλυφθεί με πρόσθετη εισφορά των γονέων ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα.

Μία άλλη μορφή ενίσχυσης των οικογενειών προβλέπεται μέσα από το Πρόγραμμα «Σχολικά Γεύματα» (Νόμος 4455/2017) που αφορά την υπογραφή συμβάσεων για τη δωρεάν παροχή σχολικών γευμάτων. Το πρόγραμμα έχει στόχο την εξυπηρέτηση αναγκών σίτισης και απευθύνεται σε μαθητές σχολικών μονάδων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Την εφαρμογή και εποπτεία του προγράμματος έχει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.  Οι γεωγραφικές περιοχές εφαρμογής του με βάση τα ποσοστά ανεργίας, πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή αποκλεισμό, όπως και οι προδιαγραφές, τα κριτήρια αξιολόγησης και κάθε αναγκαία διαδικασία για την υλοποίηση του προγράμματος,  καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας. Οι δαπάνες για τις δράσεις του προγράμματος καλύπτονται είτε από τις πιστώσεις του τακτικού προϋπολογισμού του Υπουργείου Εργασίας είτε του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Τέλος, σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία (Νόμος 4646/2019) προβλέπονται φοροελαφρύνσεις για τις οικογένειες με τέκνα.

Οικονομική ενίσχυση των οικογενειών των μαθητών με ειδικές ανάγκες

Στα βρέφη και νήπια κάθε σταθμού της προσχολικής αγωγής και μέριμνας παρέχεται η απαραίτητη ποιοτικά και ποσοτικά τροφή (πρωινό και μεσημεριανό) κάθε μέρα.

Στο ίδιο πλαίσιο, η παρακολούθηση της υγείας των παιδιών κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στον βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό αποτελεί υποχρέωση του φορέα στον οποίο ανήκει ο Σταθμός και ενεργείται από παιδίατρο, ο οποίος επισκέπτεται τον σταθμό ανά 15 ημέρες. Εξάλλου, για κάθε παιδί τηρείται Φάκελος Υγείας ο οποίος ενημερώνεται από τον παιδίατρο ο οποίος και καλεί τους γονείς σε ενημερωτικές συγκεντρώσεις σχετικές με θέματα υγιεινής των παιδιών, τουλάχιστον τρεις φορές μέσα στη σχολική χρονιά.

Στη δημόσια πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρέχονται δωρεάν τα βιβλία και το εποπτικό υλικό και καλύπτεται η δαπάνη μεταφοράς των μαθητών των απομακρυσμένων περιοχών. Επίσης παρέχεται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, δωρεάν σίτιση και στέγαση ορισμένου αριθμού μαθητών με βάση κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Η κοινωνική βοήθεια προς τους μαθητές συνίσταται σε υποτροφίες, δωρεές και οικονομικές ενισχύσεις που διαθέτουν διάφορα κληροδοτήματα, ιδιώτες και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, σε εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτήρια όλων των βαθμίδων-επιπέδων εκπαίδευσης. 

Σύμφωνα με το Νόμο 4186/2013, στους μαθητές των Επαγγελματικών Λυκείων μπορεί να χορηγούνται υποτροφίες ή βραβεία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών. Για τη σύνταξη των σχετικών προγραμμάτων, λαμβάνονται υπόψη εκπαιδευτικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά κριτήρια, όπως είναι η σχολική επίδοση, η οικογενειακή κατάσταση, το εισόδημα και οι επαγγελματικοί τομείς, ειδικότητες και εξειδικεύσεις που χαρακτηρίζονται ως ιδιαιτέρως σημαντικοί για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.

Σε όλους τους μαθητές προβλέπεται υγειονομική περίθαλψη μέσω των γονέων τους που είναι άμεσα ασφαλισμένοι σε Δημόσιο Ασφαλιστικό Φορέα.

Ιδιωτική εκπαίδευση

Στη χώρα μας λειτουργούν ιδιωτικές δομές προσχολικής αγωγής και φροντίδας (κερδοσκοπικού και μη χαρακτήρα), καθώς και μονάδες απασχόλησης βρεφών ή/και παιδιών για λίγες ώρες και βρεφονηπιακούς σταθμούς ολοκληρωμένης φροντίδας που λειτουργούν υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Υπουργική Απόφαση Δ22/οικ. 11828/293/ 2017) καθώς και ιδιωτικά νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια, που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο ασκεί εποπτεία και έλεγχο μέσω των περιφερειακών του οργάνων διοίκησης, όπως αντίστοιχα συμβαίνει και με τα δημόσια σχολεία της κάθε περιοχής. Τα ως άνω αναφερόμενα ιδιωτικά σχολεία έχουν την ίδια οργάνωση και λειτουργία με τα αντίστοιχα δημόσια σχολεία, χορηγούν ισότιμους τίτλους σπουδών και ακολουθούν το ισχύον πρόγραμμα διδασκαλίας. Άδεια για ίδρυση ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων χορηγείται σε Φυσικά και Νομικά Πρόσωπα ύστερα από απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Στα ιδιωτικά σχολεία κάθε κατηγορίας καταβάλλονται δίδακτρα ως αποζημίωση για τις παρεχόμενες από αυτά υπηρεσίες.

Στο σύνολο των διδάκτρων σε νηπιαγωγεία, δημοτικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια ιδιωτικής εκπαίδευσης περιλαμβάνονται:

• Δίδακτρα για τη διδασκαλία όλων των υποχρεωτικών μαθημάτων με συγκεκριμένο αριθμό ωρών διδασκαλίας, που διδάσκονται σε κάθε τάξη ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων)
• Δίδακτρα για ώρες διδασκαλίας υποχρεωτικών μαθημάτων που διδάσκονται πέραν των ωρών διδασκαλίας που είναι υποχρεωτικές για όλους τους μαθητές
• Δίδακτρα για τη διδασκαλία μαθημάτων που δεν είναι υποχρεωτικά ή για άλλες εκπαιδευτικές και μη δραστηριότητες, καθώς και τα τυχόν κόμιστρα για την προαιρετική μεταφορά των μαθητών.

Εάν το ιδιωτικό εκπαιδευτήριο προσφέρει μαθήματα για το International Baccalaureat (IB) ή εάν προσφέρει μαθήματα και στις δύο βαθμίδες της εκπαίδευσης, προσαρμόζονται ανάλογα και τα δίδακτρα. Η πιθανή έκπτωση στα δίδακτρα, εάν για παράδειγμα φοιτούν δύο αδέρφια, αποφασίζεται από το ίδιο το σχολείο. Προβλέπονται παροχές υγείας και ασφάλισης καθώς και γεύματα, όχι όμως οικογενειακά επιδόματα ή φοροαπαλλαγές που προκύπτουν από τη φοίτηση των μαθητών σε ιδιωτικό σχολείο.

Τα δίδακτρα που  ισχύουν κάθε έτος για την πρώτη τάξη νηπιαγωγείων, δημοτικών, γυμνασίων και λυκείων καθορίζονται αντίστοιχα με απόφαση των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και πρέπει να δημοσιοποιούνται αποκλειστικά εντός των μηνών Ιανουαρίου Φεβρουαρίου του αμέσως προηγούμενου σχολικού έτους. Στο διάστημα αυτό θα πρέπει να κοινοποιούνται στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων η οποία τα αναρτά στην ιστοσελίδα του Υπουργείου. Η παράλειψη της δημοσίευσης εντός της ανωτέρω προθεσμίας έχει ως συνέπεια τη διατήρηση των διδάκτρων του τρέχοντος έτους και για το επόμενο έτος. 

Ωστόσο, το ύψος της τυχόν αύξησης των διδάκτρων που καταβάλλονται στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία, δημοτικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια υπολογίζεται με μαθηματικό τύπο βάσει της μεταβολής του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή, της μέσης αύξησης των αμοιβών των εκπαιδευτικών ιδιωτικών σχολείων και το ανώτατο ποσοστό αύξησης διδάκτρων. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης το αργότερο μέχρι το Μάιο κάθε έτους καθορίζεται η μέση αύξηση των αμοιβών των εκπαιδευτικών των ιδιωτικών σχολείων για το τρέχων διδακτικό έτος και ανακοινώνεται το ανώτατο ποσοστό αύξησης των διδάκτρων (Νόμος 3377/2005).

Όσον αφορά τη μετακίνηση των μαθητών από και προς το ιδιωτικό σχολείο, συχνά αυτή γίνεται με τα ιδιόκτητα σχολικά λεωφορεία του εκπαιδευτηρίου.