Στην Ελλάδα, όπως και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα μείζονα ζητήματα που αφορούν στους εκπαιδευτικούς και το εκπαιδευτικό προσωπικό όλων των βαθμίδων μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως:
- Αρχική εκπαίδευση
- Υπηρεσιακή κατάσταση, όροι προσλήψεων
- Συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση.
Η αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης εντάσσεται στην Ανώτατη Εκπαίδευση, Πανεπιστημιακού τομέα για τους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Πανεπιστημιακού ή Τεχνολογικού τομέα για τους εκπαιδευτικούς Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ όλοι οι εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας - περιλαμβάνει Προσχολική και Δημοτική Εκπαίδευση - και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι κάτοχοι πτυχίου, τουλάχιστον, πρώτου κύκλου σπουδών.
Σχετικά με το σύστημα διορισμών και προσλήψεων, με τις διατάξεις του Ν.4589/2019, όπως συμπληρώθηκε με τo νόμο 4823/2021, τέθηκε σε εφαρμογή από 29-1-2019 νέο νομοθετικό πλαίσιο διορισμώνεκπαιδευτικών Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης και των μελών του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (ΕΕΠ) και του Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΒΠ), καθώς και προσλήψεων αναπληρωτών και ωρομισθίων εκπαιδευτικών τόσο της γενικής εκπαίδευσης, όσο και της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης υπό την αρμοδιότητα του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ).
Συγκεκριμένα, ο διορισμός/πρόσληψη εκπαιδευτικών πραγματοποιείται αποκλειστικά από αξιολογικούς πίνακες κατάταξης υποψηφίων ανά κλάδο και ειδικότητα, οι οποίοι καταρτίζονται από το ΑΣΕΠ, ύστερα από σχετικό αίτημα του Υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες. Οι εν λόγω πίνακες καταρτίζονται με βάση προκαθορισμένα και αντικειμενικά κριτήρια, όπως αυτά ορίζονται στις διατάξεις του Ν.4589/2019 (Κεφ. Ε’) κατά φθίνουσα σειρά συνολικής βαθμολογίας όπως αυτή προκύπτει από την αθροιστική βαθμολόγηση των κριτηρίων αυτών και θα έχουν ισχύ έως τη λήξη του δεύτερου σχολικού έτους που έπεται της λήξης του σχολικού έτους κατά το οποίο έλαβε χώρα η δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Λαμβάνονται υπόψη ακαδημαϊκά προσόντα, η πραγματική εκπαιδευτική προϋπηρεσία και κοινωνικά κριτήρια (βλ. Κεφ.9.2. «Πρόσβαση στο επάγγελμα»).
Στη διαδικασία μπορούν να συμμετέχουν όσοι διαθέτουν τα τυπικά προσόντα διορισμού στην πρωτοβάθμια ή τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση υποψηφιότητας για τον διορισμό τους ως μόνιμων ή/και την πρόσληψή τους ως προσωρινών αναπληρωτών ή ωρομίσθιων εκπαιδευτικών ή μελών ΕΕΠ και ΕΒΠ, με τον τρόπο που ορίζεται στη σχετική προκήρυξη του ΑΣΕΠ.
Για τη διακρίβωση των προσόντων του προσωπικού της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα πτυχία, καθώς και οι μεταπτυχιακοί τίτλοι σπουδών και τα διδακτορικά διπλώματα που χορηγούνται από εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής, γίνονται δεκτά υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στο Κεφ. 9.2. «Πρόσβαση στο επάγγελμα», σύμφωνα με το Ν. 4653/2020.
Σε ό,τι αφορά στην υπηρεσιακή κατάσταση των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι μεταθέσεις, οι αποσπάσεις και οι μετατάξεις εκπαιδευτικών των εν λόγω βαθμίδων, πραγματοποιούνται σε κεντρικό επίπεδο και ρυθμίζονται με νομοθετικές διατάξεις (ενδεικτικά αναφέρονται ο Ν. 1566/1985, το ΠΔ 50/1996, ο Ν.4589/2019, ο N.4610/2019, ο Ν. 4653/2020, ο Ν. 4812/2021 και οι διατάξεις του Ν. 4823/2021 (βλ. και Κεφ. 9.2. «Υπηρεσιακή κατάσταση» και «Κινητικότητα και μεταθέσεις»).
Σχετικά με θέματα μισθολογικής κατάταξης και εξέλιξης των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι σε ισχύ ο Ν.4354/2015, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, σε συνδυασμό με την αριθμ.2/31029/ΔΕΠ/06-05-2016 (ΩΛ9ΣΗ-0ΝΜ) αναθεωρημένη ερμηνευτική εγκύκλιο της Δ/νσης Εισοδηματικής Πολιτικής του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ) (βλ. Κεφ. 9.2. «Μισθολογική και Βαθμολογική εξέλιξη» και «Μισθοί εκπαιδευτικών).
Ο Ν.4547/2018, όπως συμπληρώθηκε με το Ν. 4842/2021, αναφέρεται στην οργάνωση και στη στελέχωση των υπηρεσιών της δημόσιας πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικότερα σε θέματα:
- Eπιλογής και αξιολόγησης στελεχών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Κεφ. Γ’ και Δ’)
- Σε ζητήματα προγραμματισμού και αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων
- Επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.
Όσον αφορά την αρχική εκπαίδευση ακαδημαϊκού - εκπαιδευτικού προσωπικού, στην Ελλάδα, δεν υφίσταται Πανεπιστημιακή Σχολή ή Τμήμα με αποκλειστικό σκοπό την παροχή αρχικής εκπαίδευσης του εν λόγω προσωπικού. Ωστόσο, απαραίτητα τυπικά προσόντα που πρέπει να διαθέτει ο υποψήφιος, προκειμένου να ασκήσει διδακτικό ή ερευνητικό έργο στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ), Πανεπιστήμια και Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ), αποτελούν το διδακτορικό δίπλωμα αλλά και η συνάφεια της διδακτορικής του διατριβής ή του ερευνητικού έργου με το γνωστικό αντικείμενο της προς πλήρωση θέσης.
Ο Νόμος 4009/2011, όπως συμπληρώθηκε με τον Ν. 4864/2021, άπτεται, μεταξύ άλλων, και των θεμάτων διορισμού και υπηρεσιακής εξέλιξης του ακαδημαϊκού - εκπαιδευτικού προσωπικού. Σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο, το Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό των ΑΕΙ αποτελείται από καθηγητές πρώτης βαθμίδας, αναπληρωτές καθηγητές, επίκουρους καθηγητές και υπηρετούντες λέκτορες.
Πέραν των τριών ως άνω κατηγοριών ακαδημαϊκού προσωπικού, προβλέπεται και μια νέα κατηγορία: οι εντεταλμένοι διδασκαλίας, οι οποίοι συνδέονται με το εκάστοτε ίδρυμα με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, διάρκειας ενός έως τριών ακαδημαϊκών ετών με δυνατότητα ανανέωσης, ώστε το συνολικό χρονικό διάστημα να μην ξεπερνά τα πέντε ακαδημαϊκά έτη.
Οι Εκπαιδευτές Ενηλίκων, όπως άλλωστε και το προσωπικό λοιπών των βαθμίδων λαμβάνουν την αρχική τους εκπαίδευση σε ΑΕΙ, ενώ παράλληλα υποχρεούνται, σε εκπαιδευτική επάρκεια, η οποία αποτελεί προϋπόθεση. Μετά την αναγνώριση και πιστοποίηση της εκπαιδευτικής τους επάρκειας η οποία πραγματοποιείται από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ), οι εκπαιδευτές ενηλίκων εγγράφονται στο Μητρώο Εκπαιδευτών.
Το «Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης» φροντίζει για την επαγγελματική εκπαίδευση και συνεχή επαγγελματική κατάρτιση των εργαζομένων του, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι Εκπαιδευτές Ενηλίκων.