Skip to main content
European Commission logo

Eurydice

EACEA National Policies Platform:Eurydice
Okul Öncesi ve Okul Öğretmenlerinin Sürekli Mesleki Gelişimleri

Turkey

9.Öğretmenler ve Eğitim Personeli

9.3Okul Öncesi ve Okul Öğretmenlerinin Sürekli Mesleki Gelişimleri

Last update: 12 October 2021

Bu kısımda Türkiye'deki öğretmenlerin mesleki gelişim eğitimlerinin yapısal unsurları ve bu öğretmenlerin sürekli mesleki gelişim eğitimlerine katılımları için yapılan ve yapılmakta olan çalışmalar ilgili yasa ve yönetmelikler açısından ele alınmıştır. 

Yapısal Unsurlar

Türkiye’de öğretmenlerin (yükseköğretim hariç) hizmet içi eğitimi ve daha üst düzeydeki eğitim ve gelişimleri Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 48 ve 49. maddeleri, 657 sayılı Kanunun 214. maddesi ile ile Cumhurbaşkanlığı 1 Nolu Kararnamesinin 312. maddesi ve Hizmetiçi Eğitim Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenip yürütülmektedir. Bakanlık hizmet içi eğitim ihtiyacını; bilim ve teknolojideki gelişmeleri, yönetici raporlarını, denetim raporlarını, personelin taleplerini, araştırma sonuçlarını, kurul önerilerini, anketleri, ilgili mevzuatı, birim veya kurumların ihtiyaçlarını, kalkınma planlarını, şura kararlarını, eylem planlarını ve diğer üst belgeleri dikkate alarak tespit eder. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce merkezî, İl millî eğitim müdürlüklerince de mahallî yıllık hizmet içi eğitim planları hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Hizmet içi eğitim etkinlikleri yoluyla öğretmenlere; adaylık, uyum, bilgi yenileme, geliştirme ve üst görevlere hazırlama, alan değiştirme, pedagojik formasyon, yabancı dil, bilgisayar, özel eğitim gibi alanlarda mesleki ve kişisel gelişim eğitimleri verilmektedir. 

Sürekli Mesleki Gelişime Katılım için Yapılan Çalışmalar

Öğretmenlerin sürekli mesleki gelişim çalışmaları adaylık sürecinden itibaren kapsamlı çalışmalarla önem verilerek yürütülmektedir. İlk defa 2016 yılında başlatılan, aday öğretmen yetiştirme programı kapsamda aday öğretmenler tecrübeli ve mesleğinde temayüz etmiş öğretmenlerin danışmanlığında yoğun bir yetiştirme sürecine tabi tutulmaktadır. Hazırlanan program doğrultusunda aday öğretmenler sınıf içi gözlem ve uygulamalar, hazırlık ve değerlendirme çalışmaları ile okul içi ve okul dışı faaliyetler gibi detaylı eğitimlerden geçirilmektedir. Danışman öğretmenler eşliğinde yapılan faaliyetlere ilaveten aday öğretmenlerden süreç boyunca eğitimle ilgili ulusal ve uluslararası alan yazında önemli yere sahip çeşitli kitapları okumaları ve eğitimle ilgili farklı ülkelerin tecrübelerini yansıtan ve sanatsal değere sahip çeşitli film ve belgeseller izlemeleri istenmekte, adayların eğitimle ilgili farklı teorik ve pratik sorunların farkına varacakları seminer ve konferanslar düzenlenmektedir. Bu faaliyetlerle aday öğretmenlerin, millî eğitimin temel amaçlarını gerçekleştirmek için bir öğretmende var olması gereken bilgi, beceri, tutum ve değerlere sahip olarak yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

MEB mesleki gelişim (hizmetiçi eğitim) faaliyetleri, 8 Nisan 1995 tarih ve 22252 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Hizmetiçi Eğitim Yönetmeliği, 04 Ocak 1995 tarih ve 22161 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Hizmetiçi Eğitim Merkezleri Yönetmeliği ile 2007/57 ve 2008/73 sayılı Bakanlık Genelgeleri kapsamında planlanmakta ve gerçekleştirmektedir. Mesleki gelişim faaliyetleri her yıl web tabanlı olarak öğretmenlere yönelik yapılan anket ile hizmetiçi eğitim ihtiyacı belirlenmektedir.  Elde edilen verilerin sonuçları merkezde Bakanlık birimleri, mahallinde il Millî eğitim müdürlükleri ile paylaşılarak eğitim faaliyetlerinin merkezi ve mahalli olarak ihtiyaçlar doğrultusunda planlanması sağlanmaktadır. Hizmetiçi eğitim etkinlikleri merkezi düzeyde Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce, yerel düzeyde de valilikler (onlara bağlı Millî eğitim müdürlükleri) tarafından planlanmakta ve yürütülmektedir. Merkezi ve mahalli olarak düzenlenen hizmetiçi eğitim etkinlikleri Hizmetiçi Eğitim Enstitüleri (Ankara, Aksaray, Erzurum, Mersin, Rize-Çayeli, İstanbul (2), Yalova-Esenköy, Van, İzmir), öğretmenevleri, okullarda yapılmaktadır. Eğitimlerin sonunda düzenlenen anketler ile eğitim faaliyetlerinin değerlendirmesi ve izlenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

 

YIL

Merkezi Faaliyetler

Mahalli Faaliyetler

Ara Toplam

Toplam Faaliyet Sayısı

Toplam Katılımcı Sayısı *****

Ulaşılan Öğretmen Sayısı ******

Faaliyet Sayısı

Katılımcı Sayısı

Faaliyet Sayısı

Katılımcı Sayısı

Faaliyet Sayısı

Katılımcı Sayısı

2000

 

445

23.583

6.126

288.426

  

6.571

312.009

 

2001

 

419

20.080

7.526

321.411

  

7.945

341.491

 

2002

 

313

22.072

11.772

495.643

  

12.085

517.715

 

2003

 

453

19.727

7.120

253.135

  

7.573

272.862

 

2004

 

526

34.154

11.422

587.402

  

11.948

621.556

 

2005

 

543

33.156

9.050

478.168

  

9.593

511.324

 

2006

 

634

44.006

14.829

472.533

  

15.463

516.539

 

2007

 

614

44.808

19.855

437.136

  

20.469

481.944

 

2008

 

751

41.783

24.490

540.565

  

25.241

582.348

 

2009

 

930

45.448

10.906

452.506

  

11.836

497.954

 

2010

 

957

48.743

19.246

437.653

  

20.203

486.396

 

2011

 

1.156

51.860

19.848

459.813

  

21.004

511.673

 

2012*

Yüz yüze

291

12.999

18.851

539.337

19.142

552.336

20.280

670.087

424.826

Uzaktan

  

1138

117.751

1.138

117.751

2013*

Yüz yüze

293

13.545

15.779

422.898

16.072

436.443

16.155

445.084

299.918

Uzaktan

2

2

81

8.639

83

8.641

2014*

Yüz yüze

307

18.836

15.269

426.405

15.576

445.241

15.596

447.137

315.497

Uzaktan

3

760

17

1.136

20

1.896

2015*

Yüz yüze

298

19.444

21.018

520.901

21.316

540.345

21.341

561.648

358.760

Uzaktan

9

20.632

16

671

25

21.303

2016 *

Yüz yüze

375

30.893

37.290

1.410.881

37.665

1.441.774

37.798

1.729.016

685.491

Uzaktan

48

283.150

85

4.092

133

287.242

2017**

Yüz yüze

400

26.850

27.319

955.585

27.719

982.735

27.752

1.047.477

483.423

Uzaktan

33

65.042

-

-

33

65.042

2018***

Yüz yüze

290

15.537

35.084

1.099.059

35.374

1.144.956

35.408

1.181.246

713.050

Uzaktan

34

66.650

-

-

34

66.650

2019****

Yüz yüze

416

27.585

46.693

1.535.407

47.109

1.562.992

47.152

1.593.998 *****

720.165 ******

Uzaktan

43

31.006

-

-

43

31.006

*Bu yıllarda düzenlenen eğitimlerin hedef kitlesi öğretmen olarak belirlenmiştir.

**Öğretmen başına düşen hizmetiçi eğitim saati= 1.047.477/800.000*30=39,3 saat olarak gerçekleşmiştir.

*** 2018 Yılı öğretmen sayısı 920.524 Öğretmen başına düşen hizmetiçi eğitim saati = 1.181.246/ 920.524*30=38,5 Saat

**** 2019 Yılı öğretmen sayısı 907.567 olup öğretmen başına düşen hizmetiçi eğitim saati = (1.593.998 kursiyer sayısı/ 946.114 öğretmen sayısı)*(906118 saat eğitim/47152 faaliyet sayısı)=32,4 saat olarak tespit edilmiştir.

****** Öğretmenlerin birden fazla eğitime katılma durumları olduğundan bu istatistik veriler mükerrer katılımları da içermektedir.

****** Hizmetiçi eğitimlere mükerrer olmayan tekil katılımcı sayısıdır.(2019 Yılında hizmetiçi eğitimler ile ulaşılan öğretmen sayısı) (ÖYGM)

Okul içindeki mesleki gelişim çalışmaları ise Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim, İlköğretim Kurumları Yönetmeliği ve Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Bu bağlamda eğitim kurumlarında görevli yönetici ve öğretmenlerin genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon alanlarında, bilgi ve görgülerini artırmak, yeni beceriler kazandırmak, eğitim ve öğretimde karşılaşılan problemlere çözüm yolları bulmak, öğrencinin ve çevrenin ihtiyaçlarına göre plan ve programları hazırlamak ve uygulamak amacıyla derslerin bitiminden temmuz ayının ilk iş gününe, Eylül ayının ilk iş gününden derslerin başlangıcına kadar; yıl içinde ise yıllık çalışma programında belirtilen sürelerde mesleki çalışma yapılır. Öte yandan MEB, öğretmenlerin mesleki gelişimlerini sağlamak üzere e-öğrenme yöntemlerini daha yaygın kullanma eğilimindedir. Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında görevli personelin yetiştirilmesine yönelik çeşitli eğitim hizmetlerinin bütün dünyada hızla gelişen uzaktan eğitim teknolojisi ile daha yaygın, hızlı ve etkili bir şekilde verilmesini sağlamaya yönelik çalışmalar 2005 yılında başlatılmıştır. Bakanlık merkez ve taşra personeline yönelik, hem yüz yüze, hem de çevrimiçi (uzaktan eğitim yolu ile) hizmet içi eğitimleri düzenlenmektedir. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü koordinesinde Bakanlık Birimleri, Üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluşları iş birliğinde yapılmış ve devam etmekte olan çalışmalar ile hazırlık çalışmaları yapılan projeler bulunmaktadır. Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda görevli öğretmen, yönetici ve diğer personelin mesleki ve kişisel gelişimlerine yönelik çeşitli hizmet içi eğitim faaliyetleri düzenlemek amacı ile üniversite, kamu kurum/kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği protokolleri imzalanmıştır.  Hizmet içi eğitim etkinliklerine katılım (ilköğretim öğretmenlerine yönelik öğretim yılı başında, öğretim yılı içinde ve öğretim yılı sonundaki seminerler ve yeni göreve başlayan öğretmenlerin adaylık eğitimleri hariç) zorunlu değildir. Ancak bazı görevlere atanmada o görevle ilgili hizmet içi eğitim görmüş olmak tercih sebebidir. Hizmet içi eğitim etkinlikleri ağırlıklı olarak sömestr ve yaz tatillerinde yürütülmektedir. Bununla birlikte, okullardaki hizmet içi eğitim etkinlikleri çalışma saatleri içinde (ders saatleri dışında) veya hafta sonlarında da yapılabilmektedir.

MEB ile üniversiteler arasında yapılan protokol çerçevesinde ortaklaşa veya üniversitelerin kendilerince düzenlediği kongre, sempozyum, panel ve benzeri bilimsel toplantılara bildirileri/posterleri bilim kurulunca kabul edilen yönetici ve öğretmenleri -yolluk ve gündelik verilmek suretiyle görevlendirilebilmektedirler.