Bu kısımda Türkiye'deki öğretmenlerin mesleki gelişim eğitimlerinin yapısal unsurları ve bu öğretmenlerin sürekli mesleki gelişim eğitimlerine katılımları için yapılan ve yapılmakta olan çalışmalar ilgili yasa ve yönetmelikler açısından ele alınmıştır. 

Türkiye’de öğretmenlerin (yükseköğretim hariç) hizmet içi eğitimi ve daha üst düzeydeki eğitim ve gelişimleri Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 48 ve 49. maddeleri, 657 sayılı Kanunun 214. maddesi ile ile Cumhurbaşkanlığı 1 Nolu Kararnamesinin 312. maddesi ve Hizmetiçi Eğitim Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenip yürütülmektedir. Bakanlık hizmet içi eğitim ihtiyacını; bilim ve teknolojideki gelişmeleri, yönetici raporlarını, denetim raporlarını, personelin taleplerini, araştırma sonuçlarını, kurul önerilerini, anketleri, ilgili mevzuatı, birim veya kurumların ihtiyaçlarını, kalkınma planlarını, şura kararlarını, eylem planlarını ve diğer üst belgeleri dikkate alarak tespit eder. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce merkezî, İl millî eğitim müdürlüklerince de mahallî yıllık hizmet içi eğitim planları hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Hizmet içi eğitim etkinlikleri yoluyla öğretmenlere; adaylık, uyum, bilgi yenileme, geliştirme ve üst görevlere hazırlama, alan değiştirme, pedagojik formasyon, yabancı dil, bilgisayar, özel eğitim gibi alanlarda mesleki ve kişisel gelişim eğitimleri verilmektedir. 

Öğretmenlerin sürekli mesleki gelişim çalışmaları adaylık sürecinden itibaren kapsamlı çalışmalarla önem verilerek yürütülmektedir. İlk defa 2016 yılında başlatılan, aday öğretmen yetiştirme programı kapsamda aday öğretmenler tecrübeli ve mesleğinde temayüz etmiş öğretmenlerin danışmanlığında yoğun bir yetiştirme sürecine tabi tutulmaktadır. Hazırlanan program doğrultusunda aday öğretmenler sınıf içi gözlem ve uygulamalar, hazırlık ve değerlendirme çalışmaları ile okul içi ve okul dışı faaliyetler gibi detaylı eğitimlerden geçirilmektedir. Danışman öğretmenler eşliğinde yapılan faaliyetlere ilaveten aday öğretmenlerden süreç boyunca eğitimle ilgili ulusal ve uluslararası alan yazında önemli yere sahip çeşitli kitapları okumaları ve eğitimle ilgili farklı ülkelerin tecrübelerini yansıtan ve sanatsal değere sahip çeşitli film ve belgeseller izlemeleri istenmekte, adayların eğitimle ilgili farklı teorik ve pratik sorunların farkına varacakları seminer ve konferanslar düzenlenmektedir. Bu faaliyetlerle aday öğretmenlerin, millî eğitimin temel amaçlarını gerçekleştirmek için bir öğretmende var olması gereken bilgi, beceri, tutum ve değerlere sahip olarak yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

MEB mesleki gelişim (hizmetiçi eğitim) faaliyetleri, 8 Nisan 1995 tarih ve 22252 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Hizmetiçi Eğitim Yönetmeliği, 04 Ocak 1995 tarih ve 22161 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Hizmetiçi Eğitim Merkezleri Yönetmeliği ile 2007/57 ve 2008/73 sayılı Bakanlık Genelgeleri kapsamında planlanmakta ve gerçekleştirmektedir. Mesleki gelişim faaliyetleri her yıl web tabanlı olarak öğretmenlere yönelik yapılan anket ile hizmetiçi eğitim ihtiyacı belirlenmektedir.  Elde edilen verilerin sonuçları merkezde Bakanlık birimleri, mahallinde il Millî eğitim müdürlükleri ile paylaşılarak eğitim faaliyetlerinin merkezi ve mahalli olarak ihtiyaçlar doğrultusunda planlanması sağlanmaktadır. Hizmetiçi eğitim etkinlikleri merkezi düzeyde Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce, yerel düzeyde de valilikler (onlara bağlı Millî eğitim müdürlükleri) tarafından planlanmakta ve yürütülmektedir. Merkezi ve mahalli olarak düzenlenen hizmetiçi eğitim etkinlikleri Hizmetiçi Eğitim Enstitüleri (Ankara, Aksaray, Erzurum, Mersin, Rize-Çayeli, İstanbul (2), Yalova-Esenköy, Van, İzmir), öğretmenevleri, okullarda yapılmaktadır. Eğitimlerin sonunda düzenlenen anketler ile eğitim faaliyetlerinin değerlendirmesi ve izlenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

*Bu yıllarda düzenlenen eğitimlerin hedef kitlesi öğretmen olarak belirlenmiştir.

**Öğretmen başına düşen hizmetiçi eğitim saati= 1.047.477/800.000*30=39,3 saat olarak gerçekleşmiştir.

*** 2018 Yılı öğretmen sayısı 920.524 Öğretmen başına düşen hizmetiçi eğitim saati = 1.181.246/ 920.524*30=38,5 Saat

**** 2019 Yılı öğretmen sayısı 907.567 olup öğretmen başına düşen hizmetiçi eğitim saati = (1.593.998 kursiyer sayısı/ 946.114 öğretmen sayısı)*(906118 saat eğitim/47152 faaliyet sayısı)=32,4 saat olarak tespit edilmiştir.

****** Öğretmenlerin birden fazla eğitime katılma durumları olduğundan bu istatistik veriler mükerrer katılımları da içermektedir.

****** Hizmetiçi eğitimlere mükerrer olmayan tekil katılımcı sayısıdır.(2019 Yılında hizmetiçi eğitimler ile ulaşılan öğretmen sayısı) (ÖYGM)

Okul içindeki mesleki gelişim çalışmaları ise Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim, İlköğretim Kurumları Yönetmeliği ve Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Bu bağlamda eğitim kurumlarında görevli yönetici ve öğretmenlerin genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon alanlarında, bilgi ve görgülerini artırmak, yeni beceriler kazandırmak, eğitim ve öğretimde karşılaşılan problemlere çözüm yolları bulmak, öğrencinin ve çevrenin ihtiyaçlarına göre plan ve programları hazırlamak ve uygulamak amacıyla derslerin bitiminden temmuz ayının ilk iş gününe, Eylül ayının ilk iş gününden derslerin başlangıcına kadar; yıl içinde ise yıllık çalışma programında belirtilen sürelerde mesleki çalışma yapılır. Öte yandan MEB, öğretmenlerin mesleki gelişimlerini sağlamak üzere e-öğrenme yöntemlerini daha yaygın kullanma eğilimindedir. Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında görevli personelin yetiştirilmesine yönelik çeşitli eğitim hizmetlerinin bütün dünyada hızla gelişen uzaktan eğitim teknolojisi ile daha yaygın, hızlı ve etkili bir şekilde verilmesini sağlamaya yönelik çalışmalar 2005 yılında başlatılmıştır. Bakanlık merkez ve taşra personeline yönelik, hem yüz yüze, hem de çevrimiçi (uzaktan eğitim yolu ile) hizmet içi eğitimleri düzenlenmektedir. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü koordinesinde Bakanlık Birimleri, Üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluşları iş birliğinde yapılmış ve devam etmekte olan çalışmalar ile hazırlık çalışmaları yapılan projeler bulunmaktadır. Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda görevli öğretmen, yönetici ve diğer personelin mesleki ve kişisel gelişimlerine yönelik çeşitli hizmet içi eğitim faaliyetleri düzenlemek amacı ile üniversite, kamu kurum/kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği protokolleri imzalanmıştır.  Hizmet içi eğitim etkinliklerine katılım (ilköğretim öğretmenlerine yönelik öğretim yılı başında, öğretim yılı içinde ve öğretim yılı sonundaki seminerler ve yeni göreve başlayan öğretmenlerin adaylık eğitimleri hariç) zorunlu değildir. Ancak bazı görevlere atanmada o görevle ilgili hizmet içi eğitim görmüş olmak tercih sebebidir. Hizmet içi eğitim etkinlikleri ağırlıklı olarak sömestr ve yaz tatillerinde yürütülmektedir. Bununla birlikte, okullardaki hizmet içi eğitim etkinlikleri çalışma saatleri içinde (ders saatleri dışında) veya hafta sonlarında da yapılabilmektedir.

MEB ile üniversiteler arasında yapılan protokol çerçevesinde ortaklaşa veya üniversitelerin kendilerince düzenlediği kongre, sempozyum, panel ve benzeri bilimsel toplantılara bildirileri/posterleri bilim kurulunca kabul edilen yönetici ve öğretmenleri -yolluk ve gündelik verilmek suretiyle görevlendirilebilmektedirler.