ISCED 3 seviyelerine göre, ortaöğretim kurumları en az dört yıl eğitim veren ilköğretim eğitimine dayanmaktadır. Bu kurumlar, “genel ortaöğretim” ve “mesleki ve teknik ortaöğretim” olarak ikiye ayrılır. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları, ortaokul veya imam-hatip ortaokulu üzerine öğrenim süresi dört yıl olan yatılı ve/veya gündüzlü olarak eğitim ve öğretim veren kurumlardır. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları; “Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri”, “Çok Programlı Anadolu Liseleri” ve "Mesleki Eğitim Merkezleri’dir". 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılından itibaren, Güzel Sanatlar Liseleri ve Spor Liseleri Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne bağlanmıştır.  Mesleki ve teknik eğitim, öğrencileri iyi vatandaşlar olarak yetiştirmenin yanı sıra esnek bir yapı içinde ilgi ve yetenekleri doğrultusunda ortak bir genel kültür verilerek bir üst öğrenime ve/veya iş hayatına hazırlamayı amaçlamaktadır

Anayasa (1982) ve Millî Eğitim Temel Kanunu; ilköğretim mezunlarını ortaöğretim kurumlarından yararlandırmayı, maddi imkânlardan yoksun öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla devletin parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımları yapmasını (Anayasa, Madde 42; Millî Eğitim Temel Kanunu, Madde 8 ve 27) güvence altına almaktadır. Bu yasal çerçeve bağlamında Millî Eğitim Bakanlığı, yaşadıkları bölgenin coğrafi özellikleri, bireysel, toplumsal ve ekonomik durumları önemli olmaksızın ülkede yaşayan tüm yurttaşlara ulaşılabilir ortaöğretim hizmeti sunmaktadır. Ülke genelinde tüm il ve ilçe merkezleri ile nüfusu belirli bir sayının üstünde olan tüm yerleşim birimlerinde çeşitli ortaöğretim okulları (en az bir tane) bulunmaktadır. Maddi olanaklardan yoksun öğrenciler ile ulaşım yönünden zorluklar yaşayan öğrencilere ortaöğretime devam etme olanağı sağlamak amacıyla bazı ortaöğretim okullarında parasız yatılı  kalan öğrencilerin  tüm giderleri Millî Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.

Zorunlu eğitimden herkesin eşit şekilde yararlanması amacıyla öğrenci taşıma uygulaması yapılmaktadır (MEB Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği). İlgili yönetmeliğe göre toplu taşıma hizmeti bulunmayan, öğrencisi taşıma kapsamına alınacak okul ve yerleşim biriminin seçiminde nüfusun az veya dağınık olması, öğrenci sayısındaki yetersizlik, yerleşim yerinin coğrafi özellikleri, yol şartları, eğitime erişime ihtiyacı olan öğrencinin sürekli veya geçici ikamet ettiği yerleşim yerinde bu ihtiyacını karşılayacağı türde eğitim kurumu bulunmaması veya bu kurumların kapalı olması, doğal afetler, salgın hastalıklar, can ve mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmedik olayların ortaya çıkması ve/veya bu olaylar sonucunda tamir, güçlendirme, bertaraf veya tedavi çalışmalarının yapılıyor olması, göçler ve mevsimlik işçi hareketleri olması gibi özellikler aranır. Ortaöğretim kurumlarında ailesi maddi imkânlardan yoksun öğrencilere Bakanlıkça belirlenen kontenjan çerçevesinde parasız yatılılık desteği sağlanmaktadır.

Ortaöğretim kurumlarına kabul, resmî ve özel ortaokullar, imam hatip ortaokulları ve geçici eğitim merkezlerinin (GEM) 8’inci sınıflarında öğrenim gören öğrencilerin fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına yerleştirilmesi amacıyla Bakanlıkça yapılan merkezî sınavla ve merkezi sınavla öğrenci alan fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programları dışında, ortaöğretim kayıt alanı ve kılavuzla belirlenen usul ve esaslara göre öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına ortaöğretim kayıt alanları dikkate alınarak gerçekleştirilir. Ortaöğretim kurumlarına geçişle ilgili başvuru, tercih, yerleştirme ve kayıtlara ilişkin açıklamalar Yönerge ve her yıl Bakanlıkça yayımlanacak kılavuz/kılavuzlarda belirtilir, elektronik ortamda yayımlanarak kamuoyuna duyurulur.

Merkezi sınav isteğe bağlıdır. Sınav, sözel ve sayısal olmak üzere iki bölümden oluşur. Sözel bölümde, Türkçe, din kültürü ve ahlâk bilgisi, T.C. İnkılâp tarihi ve Atatürkçülük ile yabancı dil; sayısal bölümde ise matematik ve fen bilimleri alanlarından sorular yer alır. Sınav aynı gün içerisinde iki oturum hâlinde uygulanacaktır. Sınav tarihi, yeri, uygulanması ve diğer hususlar her yıl Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanacak kılavuzda belirtilir.

Yetenek sınavıyla öğrenci alan Güzel Sanatlar ve Spor Liselerine, ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulları’nın 8. Sınıfını bitiren öğrenciler dilekçe ile birlikte öğrenim görmek istediği farklı okul türlerinin sadece birinin okul müdürlüğüne e-Okul üzerinden başvuruda bulunur. Geçici Eğitim Merkezi’ni bitirenler ise dilekçe, bir fotoğraf ve ortaokul başarı puanı gösterir öğrenim belgesi ile ilgili okul müdürlüğüne başvuruda bulunur. Öğrenci seçimine yönelik yetenek sınavı, bölümler bazında komisyonlarca yapılır. Özel eğitime ihtiyacı olan ve kaynaştırma yoluyla eğitim alacak öğrenciler ile geçici koruma altındaki yabancı uyruklu öğrenciler komisyon tarafından kendi aralarında yetenek sınavına alınır ve değerlendirilir. (2018/11 Sayılı Yetenek Sınavı ile Öğrenci Alan Okullara Başvuru Konulu Genelge) (Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi)

Ortaöğretim kurumlarına kaydolmak için ortaokulu veya imam-hatip ortaokulunu bitirmiş ve öğretim yılının başlayacağı tarihte 18 yaşını bitirmemiş olma şartı aranır. Öğrenimine ara vermemiş olanlarda yaş sınırı aranmaz, ancak 22 yaşını tamamladığı eğitim öğretim yılının sonunda sorumluluk sınavlarına girerek okuldan mezun olacaklar hariç olmak üzere okuldan mezun olamayanların ilişiği kesilerek açık öğretim kurumlarına veya mesleki eğitim merkezlerine yönlendirilir. Yaş şartını taşımayan öğrencilerin örgün ortaöğretim kurumlarına kayıtları yapılmaz. Kayıtlar, öğrencinin e-Okul sistemi veya denklik belgesindeki bilgilerine göre yapılır. Evli olanların kayıtları yapılmaz, öğrenci iken evlenenlerin okulla ilişiği kesilerek kayıtları e-Okul üzerinden Açık Öğretim Lisesine veya Mesleki Açık Öğretim Lisesine gönderilir. Ancak mesleki eğitim merkezleri öğrenciler için bu hüküm uygulanmamaktadır. Mesleki eğitim merkezlerine en az ortaokul/imam-hatip ortaokulunu bitirmiş veya ilköğretim mezunu, bir işletme ile sözleşme imzalayan, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 15. Maddesi’ne göre sağlık durumunun girmek istediği meslek alanına uygun olduğunu gösterir işe giriş sağlık raporu olan öğrencilerin e-MESEM modülü üzerinden kayıtları yapılır.

Bu kademede eğitim, branş öğretmenleri tarafından verilmektedir. Sınıf/şube rehber öğretmeni, öğrencilerin çeşitli konulardaki ihtiyaçlarına göre onlara yardımcı olmaktan sorumludur. Öğrencilerin gruplandırılmasında sınıf mevcutları azami olarak; Fen Liseleri, Sosyal Bilimler Liseleri, Güzel Sanatlar Liseleri ve Spor Liselerinde, Proje Uygulayan Eğitim Kurumları ile Anadolu Teknik Programları 30, Anadolu Liselerinde ve diğer okul türlerinde ise 34 olarak belirlenmiştir.

Eğitim, yıllık, okul dönemleri, okul haftaları, okul günleri ve okul saatleri şeklinde düzenlenmektedir. Eğitim, Eylül ayında başlar ve haziran ayında biter. Ders yılı iki döneme ayrılır. Ders yılının başlaması, birinci yarıyıl ikinci yarıyıl ve yaz tatilleriyle ders kesimi tarihleri Bakanlıkça belirlenir. Ders yılının 180 iş gününden az olmaması esastır. Bu iş günü esası mesleki ve teknik eğitim kurumda uygulanan staj ve beceri eğitimi için esnetilebilmektedir. Eğitim sırasında yarıyıl ve yaz tatili bulunmaktadır. Tatil tarihlerini Millî Eğitim Bakanlığı belirler. Her sınıfa ait teorik ve uygulamalı derslerin eğitimi, yoğunlaştırılarak da yapılabilir. Yoğunlaştırılmış eğitime ait çalışma takvimi, bir dersin eğitim süresi bir ders yılına ait toplam ders saati sayısından az olmayacak şekilde düzenlenir. Kurum ve kuruluşlarla iş birliğinde yürütülen yoğunlaştırılmış eğitime ait usul ve esaslar, kurum müdürlüğüyle işletme yetkilileri arasında yapılacak protokolle belirlenir. Sektörün özelliği, çalışma ve kapasite durumu ile okul ve iklim şartları da dikkate alınarak yılın belli zamanlarında faal olan yiyecek içecek hizmetleri, konaklama ve seyahat hizmetleri ve eğlence hizmetleri alanları, denizcilik alanları ile Bakanlıkça uygun bulunan diğer alan/dallarda 10’uncu sınıfta alan ortak derslerinin eğitimini tamamlayan öğrenciler, 11 ve 12’nci sınıfın dal derslerinin eğitimini işletmelerde yoğunlaştırılmış olarak görebilirler. Bu alan/dallarda yıl boyunca faaliyet gösteren yeterli sayıda iş yeri bulunan yerleşim birimlerindeki okullarda, öğrencilerin bir kısmı işletme kapasiteleri de dikkate alınarak yoğunlaştırılmış eğitim yapılmadan işletmelerde mesleki eğitim uygulamasına devam ettirilebilir. Öğrencilerin okulda veya işyerinde görecekleri eğitimin tarihleri belirlenirken, her iki birimdeki eğitime ortalama altışar aylık zaman ayrılır. Bu süre, ihtiyaç duyulması hâlinde valilikçe değiştirilebilir. Ancak, genel olarak öğrencilerin bir öğretim yılında kesintisiz olarak ekim ayının ilk haftası ile nisan ayının ikinci haftası arasındaki dönemde okulda; dinlenme izinleri dışındaki diğer zaman diliminde işletmelerde mesleki eğitim görmeleri esastır. 10 uncu ve 11 inci sınıflarda derslerin kesildiği tarihle beceri sınavı sonrasında öğrencilere ikişer haftalık dinlenme izni verilir. Bu kapsamda bulunan okulların dokuz ve 10 uncu sınıfları diğer ortaöğretim kurumlarıyla birlikte, on bir ve on ikinci sınıf öğrencileri ise yılsonu beceri sınavının bitimini izleyen iki hafta sonra eğitime başlar. Mesleki Eğitim Merkezi öğrencilerinin teorik eğitimi haftada en az bir en fazla iki gün olacak şekilde planlanır. Ders yılı süresi 36 haftadır. Bakanlıkça uygulanan proje ve protokoller kapsamında teorik eğitim süresi uygulanan programın özelliğine göre değişebilir. Şartların oluşması ve işletmenin talebi halinde, ortal alan/dal ve seçmeli derslerin eğitimi işletmelerin eğitim birimlerinde verilebilir. Bu öğrenciler 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun hükümlerine göre işletmelerle olan sözleşmeleri devam ettiği sürece, ücretli ve ücretsiz izin süreleri dışında öğretim yılı boyunca işletmede mesleki eğitime devam eder. 

Eğitim haftada beş gün verilmektedir. Mesleki eğitim merkezi programı uygulayan okullarda ise haftada en az bir veya en fazla iki gün teorik eğitim, dört veya beş gün ise işletmelerde beceri eğitimi verilmektedir. Öğretim programında belirtildiği durumlarda istisnalar mümkündür. Zorunlu ders saatlerinin sayısı önceden belirlenmiştir. Haftalık ders azami 46 ders saatidir. Bir saatlik ders tüm sınıflar için 40 dakikadır. Tüm gün eğitim veren kurumlarda öğle yemeği arası bulunmaktadır. Dersler arasındaki teneffüsler 10 dakikadan az, öğle arası dinlenme süresi ise 45 dakikadan az olamaz. Gerekli durumlarda dersler blok olarak da yapılabilir. Her blok ders iki ders saati süresiyle sınırlıdır. İşletmelerde yapılan mesleki eğitim okul ve işletmelerde yapılan staj çalışmalarında bir ders saati süresi 60 dakikadır. İşletmelerdeki mesleki eğitimin gündüz yapılması esastır. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 73 maddesine göre sanayiye ait işlerin dışındaki diğer sektörlerde mesleki eğitim, sektörün ve program türünün özelliği ile iklim şartları ve yılın belli zamanlarında çalışan işletmeler dikkate alınarak, il istihdam ve mesleki eğitim kurulunun kararıyla günde 8 saati ve saat 22.00’yi geçmemek üzere gece de yapılabilir. Diğer yandan Anadolu imam hatip liselerinde eğitim ve öğretim yılı süresince; imamlık, hatiplik, vaizlik, müezzinlik, Kur’an kursu öğreticiliği ve benzeri mesleki uygulamaya yönelik eğitimler Diyanet İşleri Başkanlığı ile iş birliği içerisinde yürütülür.