Devlete bağlı okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerindeki kamu eğitim kurumları büyük ölçüde devlet tarafından finanse edilmektedir. Bu kademelerdeki devlet okullarında öğretmen maaşları ve ücretleri, eğitici olmayan personelin ücretleri, taşınır ve taşınmazlar için yapılan harcamaların tamamı ve öğretim araç-gereçleri ve diğer işletme giderlerinin büyük bölümü merkezi bütçeden sağlanan kaynaklarla karşılanmaktadır. Okul öncesi eğitim kurumlarında da eğitim ücretsiz olmakla birlikte beslenme, temizlik ve eğitim materyalleri için ailelerin ekonomik durumunu zorlamayacak şekilde belirli miktarlarda ücret talep edilebilmektedir. İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında işletme giderlerine ve okuldaki eğitimi destekleyici diğer etkinliklere yapılan harcamalara her okulda bulunan okul-aile birlikleri aracılığı ile kaynak sağlanmaktadır. Okul-aile birliklerinin ailelerinden/çocuk kulüplerinden sağladıkları katkılar, yaptıkları çeşitli etkinlikler ve birliklere yapılan bağışlardan elde etmektedirler.
Okul Öncesi Eğitimin Finansmanı
Türkiye’de okul öncesi eğitimi hizmeti anaokulları, ana sınıfları ile uygulama sınıfları tarafından sunulmaktadır. Okullara destek, kayıtlı olan öğrenci sayısına, okulun derslik sayısına ve kurumun bulunduğu bölgeye göre verilmektedir. Tüm okullar, devlet bütçesinden bu ölçütler doğrultusunda gerekli payı, bütçe olanakları çerçevesinde almaktadır. Okul öncesi eğitim kurumlarına söz konusu kaynakların yanında öğrenci ailelerinden, il özel idareleri bütçelerinden, proje fonları ve bağışlardan, belediyelerden, özel kişi, kurum ve kuruluşlardan da maddi katkılar sağlanmaktadır. Ayrıca özel sektörün kendisinin işlettiği özel okulöncesi okullarına yaptığı harcamalar.
İlköğretimin Finansmanı
İlköğretim kurumları, tamamı 4’er yıl süreli ve zorunlu olan ilkokullar ile ortaokullar ve imam-hatip ortaokullarından oluşmaktadır. Ülkemizde ilköğretim kurumları devlet tarafından finanse edilmekle birlikte bu kurumlarımız il özel idareleri bütçelerinden, proje fonlarından ayrılan paylardan ve bağışlardan da katkı elde etmektedir. Ayrıca özel sektörün kendisinin işlettiği özel ilköğretim okullarına yaptığı harcamalar.
Ortaöğretimin Finansmanı
Ortaöğretim, 4 yıl süreli ve zorunlu olan genel ortaöğretim, mesleki ve teknik ortaöğretim ile din öğretimi okullarından oluşmaktadır. Ortaöğretimin finansmanı devlet tarafından sağlanmaktadır. Genel ortaöğretim ve din öğretimi okullarından farklı olarak mesleki ve teknik eğitim okulları döner sermaye gelirleri de elde etmektedirler. Ayrıca özel sektörün kendisinin işlettiği özel ortaöğretim okullarına yaptığı harcamalar.
Mali Özerklik ve Kontrol
Türk Eğitim Sisteminin yapısı gereği, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı olan tüm okulların finansman konusunda oldukça sınırlı olarak ifade edilebilecek bir özerkliği bulunmaktadır. Temel eğitim okulları için ayrılan bütçe kaynakları il mili eğitim müdürlükleri kanalıyla kullanılabilmektedir ancak MEB 2023 Eğitim Vizyonu Belgesindeher okula, oluşturulacak çeşitli ölçütlere ve okul gelişim planına dayalı olarak Okul Gelişim Bütçesi verileceği belirtilmekte olup, ayrıca şartları elverişsiz okullara da pozitif ayrımcılık yapılacaktır. Ortaöğretim kurumlarına ayrılan bütçe ödenekleri doğrudan kurumlarca kullanılmaktadır. Bu kurumlar bünyesinde açılan özel eğitim sınıfları ile destek eğitim odaları için ayrı bir ödenek sağlanmaktadır. Bütçe harcaması ve benzeri diğer konular için düzenlemeler merkezi veya yerel seviyede yapılmaktadır.
Devlet Okullarının Ücretleri
Tüm devlet okullarında eğitim ücretsizdir.
Öğrenci Aileleri için Mali Destek
Çocuklarının eğitimlerini sürdürmeleri için maddi destek ihtiyacında olan ailelere öğrencinin okula devam durumunu sağlaması koşuluyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı koordinasyonunda “Şartlı Eğitim Yardımı Programı” uygulanmaktadır. Gelir Vergisi Kanunu kapsamında Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi verenlere indirim sağlanmaktadır.
Öğrenciler için Mali Destek
İlköğretim ve Ortaöğretime devam etmekte olan öğrencilere “Parasız Yatılılık ve Bursluluk Sınavı”nda başarılı olmak şartıyla burs ve parasız yatılılık imkânı sağlanmaktadır. Öğrencilerin eğitim öğretim hakkından eşit şekilde yararlanabilmesi ve eğitime erişim imkânlarının artırılması için ilköğretim ve ortaöğretimde taşımalı eğitim uygulaması yapılmaktadır. Özel eğitim okulları ile özel eğitim sınıflarında öğrenimlerini sürdüren öğrencilerin ücretsiz taşıma kapsamında erişimleri sağlanmaktadır. Taşımalı eğitim kapsamındaki öğrencilere öğle yemeği de sunulmakta olup ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine taşıma yoluyla eğitime erişimleri kapsamında öğle yemeği verilen okullarda açılan özel eğitim sınıflarına devam eden öğrencilere de öğle yemeği hizmeti sunulmaya başlanmıştır.(Milli Eğitim Bakanlığı Taşıma Yoluyla Eğitime Erişim Yönetmeliği). Ayrıca özel eğitim okullarındaki ve mesleki ve teknik Anadolu liselerinde okuyan ve eknomik durumu iyi olmayan gündüzlü öğrenim gören öğrenciler için ücretsiz öğle yemeği hizmeti sunulmaktadır.
Mesleki ve teknik anadolu liselerinde okuyan ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında işletmede mesleki (beceri) eğitimine katılan her bir öğrenci için, beceri eğitimi ve staj yaptıran işletmelere devlet katkısı adı altında ödemeler yapılmaktadır. Beceri eğitimi ve staj yaptıran işletmelere; öğrencilere ödenmek zorunda olunan ve asgari ücretin en az %30’una tekabül eden miktarın (işletme büyüklüğüne göre) 2/3’ü yada 1/3’ü devlet katkısı olarak ödenmektedir. Uygulamanın başladığı Şubat 2017 tarihinden, Mayıs 2021 tarihine kadar işletmelere 9.656.639 öğrenci/ay için toplam 2.286.421.672,-TL devlet desteği ödemesi yapılmıştır.
Böylece daha fazla işletmenin daha çok öğrenciye beceri eğitimi ve staj imkânı sağlanmasının önü açılarak ödemeler asgari ücret baz alınarak güncellenmektedir. Öğrencilerin işletmelerde gerçek iş ortamında yaptıkları beceri eğitimleri ve stajlarla nitelikli bir mesleki eğitimin alınması sağlanmaktadır.
Eğitimde imkan ve fırsat eşitliği kapsamında tüm kademelerde ücretsiz ders kitabı dağıtımı yapılmaktadır.
Özel Öğretim
Türkiye'de, özel öğretim kurumları finansal açıdan özerkliğe sahiptir. Ulusal eğitim mevzuatı çerçevesinde kendi politikalarını oluşturup bu doğrultuda iş ve işlemler gerçekleştirebilirler. Özel öğretim kurumlarında yapılan iş ve işlemlerin denetimleri Millî Eğitim Bakanlığınca yapılır.
Özel okulların teşvik edilmesi amacıyla 2014-2015 Eğitim-Öğretim Yılından itibaren “Özel Okullarda Öğrenim Görecek Öğrencilere Verilecek Eğitim-Öğretim Desteği Uygulaması” başlatılmıştır. Bu kapsamda, 166.563 öğrenci için eğitim ve öğretim kademesine göre yıllık 2.500 TL ile 3.500 TL arasında değişen eğitim ve öğretim desteği uygulaması hayata geçirilmiştir. 2019-2020 eğitim ve öğretim yılında ise 3.290 TL ile 4.610 TL arasında değişen öğrenci desteği kapsamında yeni öğrenci alınmamıştır. Ancak önceki eğitim-öğretim yıllarında Eğitim ve Öğretim Desteği kapsamında yerleştirildiği kademeyi tamamlayan 84.959 öğrenci ise 3.960 TL ile 4.610 TL arasında değişen miktarlarda Eğitim ve Öğretim Desteğinden faydalanmaktadırlar.
Mesleki ve teknik eğitimde kaliteyi ve istihdamı artırmak amacıyla organize sanayi bölgelerinde açılan özel mesleki ve teknik eğitim okullarında öğrenim gören her öğrenci için 2012-2013 eğitim ve öğretim yılından itibaren teşvik ödemesine başlanmıştır. Organize sanayi bölgesi dışında açılan özel mesleki ve teknik eğitim okullarında öğrenim gören her öğrenci için 2016-2017 eğitim ve öğretim yılından itibaren teşvik ödemesine başlanmıştır.
Bu kapsamda, 2019 – 2020 eğitim ve öğretim yılında ödeme miktarları artırılarak; eğitim ve öğretim kademesine göre yıllık 4.590 TL ile 7.420 TL arasında değişen miktarlarda eğitim ve öğretim desteğinden faydalanmaktadırlar. Bu okullarda öğrenim gören 72.068 öğrenci alanlara göre değişen miktarlarda eğitim ve öğretim desteğinden faydalanmaktadır.
Ayrıca görme, işitme, dil-konuşma, ses bozukluğu bulunan; ortopedik, zihinsel, otistik, sosyal ve duygusal bozukluğu olan özel eğitim ihtiyacı olan bireylerden, Rehberlik Araştırma Merkezleri bünyesinde özel eğitim değerlendirme kurulları tarafından destek eğitimi almaları uygun görülen özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin destek eğitimi kapsamındaki eğitim giderleri, sosyal güvencesi olup olmadığına bakılmaksızın 1 Haziran 2006 tarihinden itibaren Millî Eğitim Bakanlığınca karşılamaktadır. 2019 itibariyle destek eğitimden 415.785 öğrenci faydalanmıştır.