Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler; bireysel ve gelişim özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından anlamlı düzeyde farklılık gösteren bireyleri ifade eder.

• Ağır düzeyde zihinsel engelli birey (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Birinci Bölüm Madde 4(1)): Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle öz bakım becerilerinin öğretimi de dahil olmak üzere yaşam boyu süren yoğun özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi,
• Bedensel engelli birey: Kas, iskelet ve sinir sistemindeki bozukluklar(07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Birinci Bölüm Madde 4(1)):nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi,
• Çok ağır düzeyde zihinsel engelli birey: zihinsel yetersizliği yanında öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik becerileri kazanamayan yaşam boyu bakım ve gözetime ihtiyacı olan bireyi, (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Birinci Bölüm Madde 4(1))
• Görme engelli birey (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Birinci Bölüm Madde 4(1)): Görme gücünün kısmen ya da tamamen kaybından dolayı özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi,
• Hafif düzeyde otizmi olan birey: Sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki hafif düzeydeki sınırlılığı nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi,
• Hafif düzeyde zihinsel engelli birey: Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde hafif düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine sınırlı düzeyde ihtiyacı olan bireyi,
• İşitme engelli birey: İşitme duyarlılığının kısmen veya tamamen kaybından dolayı özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireyi,
• Orta düzeyde otizmi olan birey: Sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılıkları nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetine yoğun şekilde ihtiyacı olan bireyi,
• Orta düzeyde zihinsel engelli birey (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Birinci Bölüm Madde 4(1)): Zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerindeki sınırlılık nedeniyle temel akademik, günlük yaşam ve iş becerilerinin kazanılmasında özel eğitim ile destek eğitim hizmetine yoğun şekilde ihtiyacı olan bireyi,

• Özel yetenekli birey: Yaşıtlarına göre daha hızlı öğrenen, yaratıcılık, sanat ve liderliğe ilişkin kapasitede önde olan, özel akademik yeteneğe sahip, soyut fikirleri anlayabilen, ilgi alanlarında bağımsız hareket etmeyi seven ve yüksek düzeyde performans gösteren bireyi ifade eder.

Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin takip ettikleri program esas alınarak gelişim özellikleri, eğitim ihtiyaçları, performansları doğrultusunda hedeflenen amaçlara yönelik hazırlanan ve bu bireylere verilecek destek eğitim hizmetlerini de içeren bireyselleştirilmiş eğitim programı uygulanır. Bu programın adına Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı denir.

Özel eğitim ve rehberlik hizmetleri ülkemizde, 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre Bakanlığımızın 19 hizmet biriminden biri olan Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Çalışmalar Anayasanın, 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun, Çocuk Koruma Kanunu, 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Okul Öncesi ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Rehberlik Hizmetleri YönetmeliğiAçıköğretim Yönetmeliği, Açıköğretim Ortaokulu Yönetmeliği, Hayatboyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği, Mesleki Açıköğretim Lisesi Yönetmeliğine dayanılarak yürütülmektedir. 

Özel eğitim, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda, özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin;

Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri esas alınarak; özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitim ihtiyaçları, yeterlilikleri, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda kapasitelerini en üst düzeyde kullanmaları, üst öğrenime, meslek hayatına ve toplumsal yaşama hazırlanmalarını amaçlar.

Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin tanılama sürecinden başlayarak kendilerine en uygun eğitim ortamlarına yönlendirilmeleri, yönlendirildikleri eğitim ortamlarında bireysel ihtiyaçları gözetilerek hazırlanan öğretim süreçleriyle nitelikli bir özel eğitim hizmeti verilmesi temel esastır.

Rehberlik ve araştırma merkezlerinde oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından (07/07/2018 – 30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği İkinci Kısım Birinci Bölüm Madde 7(1)) eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucuna göre özel eğitim ihtiyacı olan bireyler, en az sınırlandırılmış eğitim ortamları esas alınarak öncelikle kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları yoluyla diğer akranlarıyla aynı ortamlarda eğitim almaktadırlar. Bunun yanı sıra özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciler diğer akranlarının öğrenim gördüğü okullarda açılan özel eğitim sınıflarında da eğitimlerini sürdürmektedirler. Bununla birlikte  bu bireyler eğitim ihtiyaçları ve performans düzeylerine göre her tür ve kademede açılan özel eğitim okul ve kurumlarında eğitim almaktadırlar. Zorunlu öğrenim çağındaki özel eğitim ihtiyacı olan bireylerden sağlık problemi nedeniyle örgün eğitim kurumlarından doğrudan yararlanamayacak durumda olanlar için evde ve hastanede eğitim hizmeti verilmektedir.

Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları:Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin her tür ve kademede diğer bireylerle karşılıklı etkileşim içinde bulunmalarını ve eğitim amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla bu bireylere destek eğitim hizmetleri de sunularak akranlarıyla birlikte tam zamanlı ya da özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak verilen eğitimdir.

Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerini, normal gelişim gösteren akranları ile birlikte aynı sınıfta tam zamanlı sürdürebilecekleri gibi özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak da sürdürebilirler. Özel eğitim sınıflarında kayıtlı olan öğrenciler yarı zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme uygulaması kapsamında bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme biriminin planlaması doğrultusunda bazı dersleri ve sosyal etkinlikleri diğer akranları ile bir arada yapabilirler.

Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin tanımından da anlaşılacağı üzere bu eğitimde amaç; yetersizliği olmayan bireylerle engelli bireylerin birbirinden etkileşim yoluyla edinebilecekleri pek çok olumlu davranış geliştirmelerine yardımcı olmaktır.  Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimdeki yaklaşım; yetersizliği olmayan bireylere, toplumda engelli bireylerin de bulunduğu bilincinin aşılanması,  birlikte yaşamanın gerekliliğinin benimsetilmesidir.

Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrenciler, yetersizliği olmayan akranlarıyla aynı sınıfta eğitim görmeleri hâlinde kayıtlı bulundukları okulda uygulanan eğitim programını; özel eğitim sınıflarında ise sınıfın türüne göre iki farklı eğitim programını takip ederler. Öğrencilerin takip ettikleri programlar temel alınarak eğitim performansı ve ihtiyaçları doğrultusunda Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı  (BEP) hazırlanır.

Okul ve kurumlarda, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim alacak bireylerin bir sınıfa en fazla iki birey olacak şekilde eşit olarak dağılımı sağlanır.

Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin yetersizlik türü, eğitim performansı ve ihtiyacına göre; araç-gereç, eğitim materyalleri, öğretim yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirmede gerekli tedbirler alınarak düzenlemeler yapılır. (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde 24)

Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda öğrencinin yetersizliğine uygun fiziksel, sosyal, psikolojik ortam düzenlemeleri yapılır.

Destek Eğitim Odası: Okul ve kurumlarda, yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte aynı sınıfta eğitimlerine devam eden özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler ile özel yetenekli öğrenciler için özel araç-gereçler ile eğitim materyalleri sağlanarak özel eğitim desteği verilmesi amacıyla destek eğitim odası açılır. Destek eğitim odasında öğrencilerin eğitim performansları dikkate alınarak birebir eğitim yapılır. Ancak, gerektiğinde eğitim performansı bakımından aynı seviyede olan öğrencilerle grup eğitimi de yapılabilir. Destek eğitim odasında verilen destek eğitim hizmetleri okulun veya kurumun çalışma saatleri içinde öğrencinin ders saati içinde ya da dışında da ders saatleri içinde yapılır. Destek eğitim BEP geliştirme biriminin planlaması doğrultusunda okulun ders saatleri içinde veya dışında ihtiyaç halinde hafta sonu da planlanabilir. Öğrenciye ders saatleri içinde eğitim verilecekse destek eğitim alması planlanan dersin saatinde o derse ilişkin eğitim verilir. (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği İkinci Kısım Beşinci Bölüm Madde 25 (1).

Özel Eğitim Sınıfları: Özel eğitim sınıfları Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin  25 inci maddesinde yer alan hükümler gereği il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulunun teklifi doğrultusunda Valilik Oluruile açılmaktadır. Bu kapsamda söz konusu Yönetmeliğin 26’ncı maddesince ‘Bulunduğu okulun veya kurumun eğitim programını uygulayan özel eğitim sınıfları’ açılabilmektedir. Bu sınıflara zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden okul öncesi eğitim programı ile ilköğretim kurumları programlarını takip edebilecek durumda olan bireyler devam edebilmektedir. Ayrıca aynı Yönetmeliğin 28’inci maddesince okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve mesleki eğitim veren ortaöğretim kurumlarında özel eğitim programı uygulanmak üzere ‘Bulunduğu okulun veya kurumun eğitim programından farklı bir eğitim programı uygulayan özel eğitim sınıfları’ açılabilmektedir. Bu sınıflara zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden ilköğretim, genel veya mesleki ortaöğretim programlarını takip edemeyecek durumda olan bireyler devam edebilmektedir.

Özel Eğitim Okul ve Kurumları: Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini öncelikle yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla sürdürmeleri esas olmakla birlikte, bu bireyler için Bakanlıkça her tür ve kademede örgün ve yaygın özel eğitim okul ve kurumları da açılır. 

Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için açılan okul öncesi eğitim kurumları:36 ayını tamamlayan özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için okul öncesi eğitim zorunludur. Kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 66, 67 ve 68 aylık olanların velisinin yazılı talebiyle; eylül ayı sonu itibarıyla 68 ayını tamamlamış,79 aydan gün almamış olan ve ilkokula başlamaya hazır olmadıklarını Durum Bildirir Tek Hekim Sağlık Raporu ile belgeleyen öğrencilerin Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu doğrultusunda okul öncesi eğitime 1 yıl daha devamları sağlanır Bu dönemde eğitimlerini öncelikle okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları kapsamında yetersizliği olmayan akranları ile aynı sınıfta veya özel eğitim ana sınıflarında sürdürmeleri esastır. Ancak kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerini sürdüremeyecek durumda 36 ayını tamamlayan ve 66 ayını doldurmayan çocuklar için özel eğitim anaokulu açılabileceği gibi bu çocuklar için, ilkokul kademesinde eğitim veren özel eğitim okulları, bağımsız anaokulları ve diğer ilkokullar bünyesinde özel eğitim anasınıfları da açılır.0-36 ay arasındaki özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara erken çocukluk eğitim hizmetiil veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurul kararı ile özel eğitim okulları, okul öncesi eğitim kurumları, bünyesinde ana sınıfı bulunan eğitim kurumları ile çocuk ve ailenin ihtiyaçları doğrultusunda evlerde de yürütülür 

Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için açılan ilköğretim kurumları;

İşitme, görme, bedensel ve hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin ilköğretim kademesindeki eğitimlerini öncelikle normal gelişim gösteren akranlarının devam ettiği okullarda kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamaları kapsamında sürdürmeleri esas olmakla birlikte işitme, görme ve bedensel yetersizliği olan bireyler için Bakanlıkça gündüzlü ve/veya yatılı ilkokullar ile ortaokullar açılmaktadır.

Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için gündüzlü ilkokullar ve ortaokullar Bakanlıkça açılarak bu bireylerin eğitime erişimleri sağlanmaktadır.

Ayrıca ilköğretim kurumlarında uygulanan programları takip edemeyecek durumdaki orta veya ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler ile otizmi olan bireylerin bu kademedeki eğitimlerini sürdürmeleri amacıyla Bakanlıkça gündüzlü özel eğitim uygulama okulları açılmaktadır. Bu okullarda orta veya ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrenciler ile otizmi olan öğrenciler aynı bina içerisinde yetersizlik türüne göre oluşturulan sınıflarda ayrı olarak öğrenimlerini sürdürmektedir. Özel eğitim uygulama merkezlerinde birinci 4 yıl (1, 2, 3 ve 4 üncü sınıflar) I. Kademe; ikinci 4 yıl ise (5, 6, 7 ve 8 inci sınıflar) II. Kademe olarak eğitim hizmeti vermektedir. Bu okullarda uygulanan Özel Eğitim Uygulama Okulu öğretim programları ile akademik derslerin yanından bağımsız yaşam, beslenme sağlık ve güvenlik, iletişim becerileri gibi dersler verilerek öğrencilerin uyum becerileri güçlendirilmektedir. (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği).

Özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için açılan ortaöğretim kurumları; İşitme, görme, bedensel ve hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin ortaöğretim kademesindeki eğitimlerini öncelikle kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla sürdürmeleri esas olmakla birlikte işitme ve ortopedik yetersizliği olan bireyler için Bakanlıkça gündüzlü ve/veya yatılı özel eğitim meslek liseleri de açılarak bu bireylere eğitim ve öğretim hizmeti sunulmaktadır.

İlköğretimlerini tamamlayan, genel, mesleki ve teknik ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumdaki hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilere, hafif düzeyde otizmi olan öğrencilere ve görme yetersizliği olan öğrencilere iş ve mesleğe yönelik bilgi ve beceriler kazandırmak amacıyla Bakanlıkça gündüzlü özel eğitim mesleki eğitim merkezleri (okulları) açılarak bu bireylerin ortaöğretim kademesindeki dört yıllık zorunlu öğrenimlerini sürdürmeleri sağlanmaktadır. Özel eğitim meslek okullarında özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilere 18 meslek alanında ve 27 dalda mesleki eğitim verilmektedir. 

Orta veya ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler ile otizmi olan bireylerden genel, mesleki ve teknik ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumdaki öğrenciler için Bakanlıkça gündüzlü özel eğitim iş uygulama merkezleri (okulları) açılmaktadır. Özel eğitim uygulama okullarında (II. Kademe) özel eğitim programını tamamlayan öğrenciler III. Kademedeki (9,10,11,12) eğitimlerine özel eğitim uygulama okullarında ( III. Kademe) devam ederler. Özel eğitim uygulama okulu öğretim programları kapsamında (III.Kademe) akademik dersler, bağımsız yaşam, beslenme sağlık ve güvenlik, iletişim becerileri gibi derslerin yanı sıra öğrencilerin el becerilerini geliştirecek iş ve beceri uygulamaları dersleri de okutulmaktadır. (07/07/2018-30471 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği)

Özel yetenekli bireylerin eğitimi amacıyla açılan kurumlar: Okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretim çağındaki özel yetenekli öğrencilerin bireysel yeteneklerinin farkında olmalarını ve kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça gündüzlü Bilim ve Sanat Merkezleri açılmaktadır. Bu kurumlarda bireysel eğitim-öğretim yapılması esastır. Kurumdaki eğitim-öğretim etkinlikleri, öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumlarındaki programlara destek olacak şekilde planlanır ve yürütülür. Öğrencilere, geleceğe yönelik düşünme, tahminlerde bulunma ve bunları tartışarak çalışmalarına yansıtma becerileri kazandırılır.

Hastanede Eğitim Hizmetleri: Sağlık problemi nedeniyle örgün eğitim kurumlarına devam edemeyen ve sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi gören okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise çağındaki özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin zorunlu eğitimlerini sürdürmeleri amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı veya üniversiteler arasında imzalanan protokole göre hastaneler bünyesinde hastane sınıfları açılmaktadır.

Evde Eğitim Hizmetleri: Sağlık problemi nedeniyle en az on iki hafta süreyle örgün eğitim kurumlarından doğrudan yararlanamayacak durumda olduğunu sağlık raporu ile belgelendiren okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise çağındaki özel eğitim ihtiyacı olan bireyler için Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu Raporu doğrultusunda il/ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından evde eğitim hizmeti verilmesi kararı alınmaktadır. Evde eğitim hizmetinin yürütülmesi ile ilgili süreçte evde eğitim hizmeti alacak bireyin eğitimi için görevlendirilecek öğretmenler ile çalışma saatlerinin belirlenmesi, öğrenci için öngörülen haftalık ders saati sayısına karar verilmesi, eğitim ortamının düzenlemesine yönelik alınması gereken tedbirler vb. hususlar hakkındaki planlama da özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından yapılmaktadır.

Diğer Kurumlarda Özel Eğitim Hizmetleri: Rehberlik ve araştırma merkezleri; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitsel değerlendirme, tanılama, izleme ve yönlendirme hizmetlerini yürüterek birey için en az sınırlandırılmış eğitim ortamını önerir, birey ve ailesine destek eğitim ile rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri sunar. Resmî ve özel; okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumları ile yaygın eğitim kurumları, özel eğitim ihtiyacı olan bireylere özel eğitim hizmetleri sağlamakla yükümlüdürler. Bu okul ve kurumlarda, özel eğitim ihtiyacı olan bireylere sunulan eğitim-öğretim hizmetlerinin etkililiğini arttırmak amacıyla özel eğitim tedbirleri alınarak gerekli düzenlemeler yapılır. Bu bireylere sağlanacak her türlü özel eğitim hizmeti için millî eğitim müdürlükleri, RAM’lar ve özel eğitim okulları ile iş birliği yapılır.

5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında açılan özel eğitim okulları ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin amacı;

Özel eğitim okullarında verilen eğitim hizmetlerinin amacı

Özel eğitim okullarında verilen eğitim hizmetlerinin amacı ve okulun birimleri, özel eğitim okulunun amacı özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin;  İlgi, istek, yeterlilik ve yetenekleri doğrultusunda, genel ve meslekî eğitim görme haklarını kullanabilmelerini,

Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kurabilen, iş birliği içinde çalışabilen, çevresine uyum sağlayabilen, üretici bireyler olarak yetişmelerini,

Öğrenciyi merkez alan bir yaklaşımla hazırlanan programlarla; zihinsel, fiziksel, işitsel, görsel, sosyal, duygusal, dil ve konuşma güçlüğü ve davranış problemlerini azaltmak, öz bakım, bağımsız yaşam ve işlevsel akademik becerilerini geliştirmek, kendi kendilerine yeterli bir duruma gelmelerini ve topluma uyumlarını,

Uygun eğitim programları ile özel yöntem, personel, araç ve gereç kullanarak; ilgileri, gereksinimleri, yetenekleri ve yeterlilikleri doğrultusunda üst öğrenime, iş ve meslek alanlarına ve hayata hazırlanmalarını sağlamaktır

Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde verilen eğitim hizmetlerinin amacı

Merkezin amacı özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin Bakanlıkça belirlenmiş destek eğitim programları ile özel yöntem, personel, araç ve gereç kullanarak ilgileri, ihtiyaçları, yetenek ve yeterlilikleri doğrultusunda hayata hazırlanmasını,

Toplum içindeki rollerini gerçekleştiren, başkaları ile iyi ilişkiler kurabilen, iş birliği içinde çalışabilen ve çevresine uyum sağlayabilen üretici bireyler olarak yetişmelerini,

Dil ve konuşma güçlüğü ile zihinsel, fiziksel, duyusal, sosyal, duygusal ve davranış problemleri olan özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin engellilik hâlinin ortadan kaldırılmasını ya da etkilerinin en az seviyeye indirilerek yeteneklerinin en üst seviyeye çıkarılması ve topluma uyumlarının sağlanması, temel öz bakım becerilerinin ve bağımsız yaşam becerilerinin geliştirilmesini, sağlamak için destek eğitimi çalışmaları yapmaktır.(Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği Madde 4-5)

Ayrıca, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında engellilerin eğitsel değerlendirme ve tanılamalarına göre Bakanlığımıza bağlı özel eğitim okulları ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde engellilere yönelik yedi destek eğitim programı uygulanmaktadır. Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı; programın genel amaçlarına ulaşmayı sağlayacak modüller ve bu modüllere yönelik kazanımlardan oluşmaktadır. Modüller “Kaba Motor Beceriler” başlığı altında on bir, “İnce Motor Beceriler” başlığı altında yedi olmak üzere toplam on sekiz modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati 2510’dur. Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı, özel eğitim hizmetleri kapsamında destek eğitim kurumlarına devam eden bedensel (spastik ve ortopedik) yetersizliği olan bireylerin verilen özel eğitim hizmetinden etkili bir biçimde ve en üst düzeyde yararlanmalarını sağlamak amacıyla ülkemizde bedensel yetersizliği olan bireylerin gelişim özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen ilgili mevzuat hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Dil ve konuşma Güçlüğü Destek Eğitim Programı, programın genel amaçlarına ulaşmayı sağlayacak beş modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati 300’dür. Dil ve Konuşma Güçlüğü Destek Eğitim Programı, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanmak üzere, dil ve konuşma güçlüğü olan bireylerin günlük iletişimde ihtiyaçlarını karşılayacak dil ve konuşma becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 1. Görme Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı, kavramsal, sosyal, pratik uyum ve bağımsız hareket becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan görme yetersizliği olan her yaştaki bireylerin özellikleri dikkate alınarak hazırlanan sekiz modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati 1200’dür. görme engellilerin bireysel özellikleri ve özür dereceleri dikkate alınarak bilişsel, sosyal, akademik, psikomotor, bağımsız hareket, günlük yaşam ve özbakım ile ilgili temel becerilerin kazandırılması ve geliştirilmesi amacı ile Millȋ Eğitim Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanmak üzere görme engelliler destek eğitim programı hazırlanmıştır.

2. İşitme Engelli Bireyler Destek eğitim Programı, işitme eğitimi, dil eğitimi, iletişim, okuma yazma anlama ve matematik olmak üzere beş modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati 1220’dir. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde kullanılacak İşitme Engelliler Destek Eğitim Programı, bireyin hayat boyu kullanabileceği dinleme, konuşma, dil, iletişim, okuma yazma ve matematik becerilerini kazanmaları, bu becerileri kullanarak sosyal hayata etkin katılım sağlamaları amacıyla hazırlanmış bir programıdır. 3. Özel Öğrenme Güçlüğü Destek Eğitim Programı, özel öğrenme güçlüğü olan bireylerin gelişim özellikleri ve özür dereceleri dikkate alınarak bilgiyi işlemleme, analitik düşünme, okuma-yazma ve matematikle ilgili temel becerilerinin geliştirilmesi amacı ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanmak üzere üç modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati 750’dir. Özel öğrenme güçlüğü olan bireylerin gelişim özellikleri ve özür dereceleri dikkate alınarak bilgiyi işlemleme, analitik düşünme, okuma-yazma ve matematikle ilgili temel becerilerinin geliştirilmesi amacı ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanmak üzere destek eğitim programı hazırlanmıştır. 4. Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Destek Eğitim Programı, özel eğitim hizmetleri kapsamında özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam eden yaygın gelişimsel bozukluğu olan bireylerin eğitim ortamlarından verimli ve etkili biçimde yararlanmalarını sağlamak amacıyla hazırlanan on üç modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati 8750’dir. Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Destek Eğitim Programı, özel eğitim hizmetleri kapsamında özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine devam eden yaygın gelişimsel bozukluğu olan bireylerin eğitim ortamlarından verimli ve etkili biçimde yararlanmalarını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. 5. Zihinsel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı, kavramsal, sosyal ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan zihinsel yetersizliği olan her yaştaki bireylerin özellikleri dikkate alınarak hazırlanan dokuz modülden oluşmaktadır. Modülde yer alan toplam ders saati süresi 1660’dır. Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Destek Eğitim Programı, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde destek eğitime devam eden zihinsel yetersizliği olan bireylerin, verilen özel eğitim hizmetlerinden etkili ve en üst düzeyde yararlanmalarını sağlamayı amaçlamaktadır. Program, ülkemizde zihinsel yetersizliği (ağır, orta, hafif düzeyde) olan bireylerin gelişim alanlarına ait özellikler dikkate alınarak hazırlanmıştır. 6. Her bir modülde bireylerde ulaşılması beklenen kazanımlar, içerik, açıklamalar ve ölçme değerlendirme bölümleri yer almaktadır. Modüller bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama ve uygulamaya imkân sağlayacak şekilde kendi içerisinde bütünlüğü olan ve birbirini işlevsel olarak tamamlayacak yapıda hazırlanmıştır. Modüllerde yer alan kazanımlar bireye kazandırılacak becerilerden  oluşmaktadır. Modüller uygulayıcıya rehber olabilmesinin yanında, eğitim kurumlarının uygulayacağı eğitime de bir standart getirdiği gibi ölçme değerlendirme sürecini de kolaylaştırmaktadır.

Bireylerin programın genel amaçlarına ulaşmalarını sağlayacak çeşitli modüller ve bu modüllere yönelik kazanımlardan oluşmaktadır. Her bir modülde bireylerde ulaşılması beklenen kazanımlar, modülün içeriği, modülle ilgili açıklamalar ve ölçme değerlendirme bölümleri yer almaktadır. Modüller bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama ve uygulamaya imkân sağlayacak şekilde, kendi içerisinde bütünlüğü olan ve birbirini işlevsel olarak tamamlayacak yapıda hazırlanmıştır. Modüllerde yer alan kazanımlar bireye kazandırılacak bilgi, beceri ve tutumlardan oluşmaktadır.  Modüller öğretmen veya uygulayıcıya rehber olabilmesinin yanında eğitim kurumlarının uygulayacağı eğitime de bir standart getirir ve ölçme değerlendirme sürecini de kolaylaştırır.

652 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 43’üncü maddesi gereğince,  engelli sağlık kurulu raporu düzenlemeye yetkili sağlık kurum veya kuruluşlarınca verilen sağlık kurulu raporuyla asgarî % 20 oranında engelli olduğu tespit edilen ve özel eğitim değerlendirme kurulları tarafından da eğitsel değerlendirme ve tanılamaları yapılarak 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında açılan özel eğitim okulları ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde verilen destek eğitimini almaları uygun görülen özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitim giderlerinin her yıl Maliye Bakanlığınca belirlenen tutarı, Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanır. Bu özürlü bireylerin özür grupları ve dereceleri ile özür niteliğine göre eğitim programlarının kapsamı ve eğitim süreleri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle yönetmelikle belirlenir.

2018 yılında özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden destek eğitim alan engelli bir birey için Maliye Bakanlığı:

Aylık ödeme yapılmaktadır.

Yıllık ödeme yapmaktadır.

Okullara fiziksel erişim kapsamında, özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilere yönelik 20 Temmuz 2013 tarih ve 28713 sayılı Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği çerçevesinde okul ve kurumlarda fiziksel düzenlemeler yapılmaktadır.