Plaatsgarantie

Kinderopvang

Geografische toegankelijkheid

In Vlaanderen bestaat er geen wettelijk recht op kinderopvang noch een garantie op een plaats maar de formele kinderopvang is wel verplicht om de dienstverlening open te stellen voor alle kinderen. Zolang het aanbod niet volstaat, bepaalt de Vlaamse overheid in functie van de toegankelijkheid welke groepen bij voorrang kunnen gebruik maken van het aanbod . De organisatoren die zich engageren om deze voorrangsregels te respecteren, krijgen hiervoor subsidies. Formele kinderopvang doet niet aan achterstandbestrijding maar maakt het verschil via progressief universalisme. Dit betekent dat er extra aandacht is voor kwetsbare gezinnen binnen een universeel aanbod. Dit houdt o.a. in dat formele kinderopvang gericht op kwetsbare gezinnen, inhoudelijk en financieel wordt versterkt en dat de uitbouw van formele kinderopvang voor kinderen met een specifieke zorgbehoefte wordt gestimuleerd.

Opgroeien staat in voor de evenwichtige verdeling (programmatie) van de financiële middelen die de Vlaamse regering vrijmaakt voor het creëren van nieuwe kinderopvangplaatsen en voor het behoud van bestaande kinderopvangplaatsen. Dit alles gebeurt op basis van objectieve parameters en voorwaarden waaraan opvanglocaties moeten voldoen.

Kinderopvang van baby’s en peuters

Onder formele kinderopvang van baby’s en peuters verstaan we het beroepsmatig en tegen betaling opvoeden, bijdragen aan de ontwikkeling en verzorgen van baby’s en peuters tot ze naar de kleuterschool gaan. Eind 2019 waren er in totaal in Vlaanderen 95.027 plaatsen voor de opvang van baby’s en peuters. 75,8% van deze plaatsen is een plaats waar ouders een bijdrage volgens hun inkomen betalen voor de opvang van hun baby of peuter.

Aantal opvanglocaties en opvangplaatsen voor baby’s en peuters in Vlaanderen in 2019

Bron: Website Kind en Gezin (https://www.kindengezin.be/kinderopvang/cijfers-en-beleid/cijfers)

Kinderopvang van schoolkinderen uit de basisschool

Onder opvang van schoolkinderen verstaat men het beroepsmatig en tegen betaling opvangen buiten de schooluren of tijdens schoolvakanties van kinderen die hetzij deeltijds, hetzij voltijds, naar de basisschool gaan. De activiteiten van jeugdwerk en van sportdiensten vallen niet onder deze definitie.

Eind 2019 waren er in totaal 46.485 plaatsen voor de opvang van schoolkinderen uit de basisschool. Slechts een 700tal hiervan worden aangeboden in de gezinsopvang. Aantal opvanglocaties en opvangplaatsen van schoolkinderen uit de basisschool in Vlaanderen in 2019

Bron: Kind en Gezin

In sommige opvang voor schoolkinderen betalen ouders een inkomenstarief (prijs op basis van hun inkomen), in andere opvang een vaste prijs. Nog elders betalen ze een prijs tussen een wettelijk minimum en maximum maar het merendeel van de plaatsen voor de opvang van schoolkinderen zijn niet inkomensgerelateerd.

Op 3 mei 2019 werd het nieuwe decreet houdende de organisatie van buitenschoolse opvang en de afstemming tussen buitenschoolse activiteiten goedgekeurd in het Vlaams parlement. Dit decreet zal vanaf 1 januari 2021 in werking treden. Er wordt een overgangsperiode voorzien van 6 jaar. Er wordt in dit decreet bijzondere aandacht gevraagd voor kleuteropvang, kwetsbare gezinnen, kinderen met een specifieke zorgbehoefte en het multifunctioneel gebruik van infrastructuur. (zie ook deel ‘Formele kinderopvang van schoolkinderen uit de basisschool’).

Kleuteronderwijs

Geografische toegankelijkheid

Scholen zijn in Vlaanderen vrij gelijkmatig over het territorium verspreid. De Grondwet garandeert ouders niet enkel vrijheid van schoolkeuze, maar ook het recht om te kiezen tussen een neutrale officiële school of een vrije school. In het geval er in het gewoon basisonderwijs geen officieel of vrij onderwijs beschikbaar is binnen een afstand van 4 km van de woonplaats van de leerling, dan kan de overheid tussenkomen in de kosten voor het vervoer. Indien de ouders van tenminste 16 leerlingen hier om vragen, kan de overheid een nieuwe school van de levenskeuze van ouders in de financierings- of subsidieregeling opnemen.

Door de recente demografische evolutie zijn in een groot aantal steden en gemeenten (o.a. rond Brussel) capaciteitsproblemen ontstaan. Daarom werden de voorwaarden tot het oprichten van nieuwe scholen versoepeld en werden nieuwe scholen opgericht. Tevens werden extra lestijden aan scholen in enkele gemeenten met capaciteitsproblemen toegekend.

Betaalbaarheid

Kinderopvang

Kleuteronderwijs

Je kind inschrijven in het basisonderwijs is gratis, zowel in de kleuterschool als in de lagere school. De school mag geen inschrijvingsgeld vragen. Ook de materialen en activiteiten die strikt noodzakelijk zijn voor de eindtermen en ontwikkelingsdoelen, zijn gratis. De school kan daar geen bijdrage voor vragen. Er bestaat een officiële lijst van kosteloze materialen. Zwemlessen zijn gratis tijdens 1 schooljaar in het lager onderwijs (om de eindterm te bereiken).

Scholen gebruiken vaak meer materialen en bieden meer activiteiten aan dan strikt noodzakelijk voor de eindtermen en de ontwikkelingsdoelen. Het gaat om zaken die het leren boeiender maken. Daarnaast kunnen scholen ook andere diensten aanbieden. Voor die uitgaven kan de school een bijdrage vragen aan de ouders. Daarvoor bestaan regels. De regels verschillen volgens de aard van de uitgaven: de maximumfactuur en de bijdragelijst.

Scherpe maximumfactuur

• Activiteiten tijdens de schooltijd die niet strikt noodzakelijk zijn voor de eindtermen en ontwikkelingsdoelen: toneelbezoek, daguitstappen, sportactiviteiten, zwemlessen (behalve 1 schooljaar lang gratis zwemmen) ...
• Materialen die niet strikt noodzakelijk zijn voor de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.

Voor dat soort kosten kan de school een maximumbedrag per schooljaar aan jou doorrekenen. Dat maximumbedrag is de ‘scherpe maximumfactuur’. Het bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.

Geïndexeerde bedragen van de scherpe maximumfactuur - schooljaar 2019-2020 en schooljaar 2020-2021

Minder scherpe maximumfactuur: voor meerdaagse uitstappen

Heel wat scholen organiseren meerdaagse uitstappen zoals zee-, bos- of plattelandsklassen die gedeeltelijk binnen en buiten de schooluren vallen. Kinderen zijn niet verplicht hieraan deel te nemen, maar indien een kind deelneemt kan de school er een bijdrage voor vragen. Er is een maximumbedrag: de ‘minder scherpe maximumfactuur’. Meerdaagse uitstappen die volledig buiten de schooluren plaatsvinden, zoals een reis in de vakantie, vallen niet onder de maximumfactuur.

In het kleuteronderwijs is er geen minder scherpe maximumfactuur. De school mag aan ouders van kleuters geen bijdrage vragen voor meerdaagse uitstappen. Dat betekent niet dat scholen niet met hun kleuters op meerdaagse uitstap mogen gaan. In de praktijk doen heel weinig scholen dat.

Scholen kunnen nog andere diensten en producten aanbieden zoals buitenschoolse kinderopvang, middagtoezicht, maaltijden, drankjes, schoolbus, sportaanbod of lessen Frans na schooltijd ... Dat zijn zaken waarvan je naar eigen keuze al dan niet gebruik maakt. Bijdragen voor dit soort uitgaven vallen buiten het systeem van de maximumfactuur.

Er is dus geen maximumbedrag, maar ook voor dit type ouderbijdragen is de school aan afspraken gebonden: ze moet een bijdrageregeling uitwerken en een bijdragelijst opmaken.

De bijdragelijst

De bijdragelijst vermeldt de verschillende categorieën van kosten die de school aan de ouders kan doorrekenen. Per categorie vermeldt ze ook het maximaal te verwachten bedrag, voor zover een raming mogelijk is. Bij grote wijzigingen past de school de bijdragelijst aan.

De school vermeldt ook op welke manier ze de bijdragen bij de ouders opvraagt: een betaling om de 3 maanden, een maandelijkse factuur,... De school kan zelf beslissen hoe ze dat doet, maar ze kan niet vragen om het totale bedrag in 1 keer te betalen. Ze moet minstens 3 betaalmomenten (gespreid over het schooljaar) voorzien.