Doelgroepen

VWO, Volwassenenonderwijs

De specifieke doelgroepen in het volwassenenonderwijs zijn:

• Cursisten met een visuele of auditieve handicap;
• Laaggeletterden;
• Gedetineerden.

DKO, Deeltijds kunstonderwijs

In het deeltijds kunstonderwijs wordt gewerkt met een verminderd tarief voor verschillende doelgroepen.

Beroepsopleiding VDAB

De VDAB heeft speciale aandacht voor kansengroepen:

• allochtonen,
• arbeidsgehandicapten,
• ouderen,
• kortgeschoolden.

Daarnaast voert de VDAB een stimuleringsbeleid met opleidingskortingen voor

• risicowerknemers,
• individueel ontslagen werknemers en
• medisch ongeschikte werknemers.

Er is ook bedrijfsstimulering met kortingen voor werknemersopleidingen op basis van bedrijfsgrootte (maximum 25 werknemers in het bedrijf), Vlaamse erkenning als onderneming in moeilijkheden of als onderneming in herstructurering en bij collectief ontslag.

Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen

Er zijn specifieke trajecten bedrijfsbeheer voor werkzoekenden en allochtonen. 

Landbouwvorming

Specifieke doelgroepen, zoals mindervaliden of anderstaligen, kunnen aan bod komen als de centra op hen afgestemde opleidingen inrichten.

Sociaal-cultureel volwassenenwerk

De sector van het sociaal-cultureel volwassenenwerk besteedt veel aandacht aan het werken met kansengroepen. Er worden 4 kansengroepen gedefinieerd (decreet 7 juli 2017):

• Mensen in armoede;
• Mensen met een beperking
• Personen van vreemde herkomst;
• gedetineerden

Specifieke ondersteuningsmaatregelen

Volwassenonderwijs

Cursisten met een visuele of auditieve handicap kunnen speciale onderwijsleermiddelen krijgen. De middelen omvatten technische apparatuur, omzettingen op papier of digitaal of aanpassingen van het lesmateriaal, doventolken en kopieën van notities van medestudenten.

Cursisten met een auditieve handicap kunnen beroep doen op doventolkenondersteuning. (Zie 12.1.2). De toegekende uren kunnen flexibel worden aangewend voor de verschillende modules waarvoor de cursist is ingeschreven. (Omzendbrief NO/2009/02 en  VWO/2009/01)

De opleidingen basiseducatie hebben tot doel het algemene geletterdheidsniveau te verhogen. Daarnaast zijn voor laaggeletterden geletterdheidsmodules voorzien.

Het onderwijs aan gedetineerden wordt gecoördineerd door onderwijscoördinatoren aangesteld door de consortia volwassenenonderwijs. Zij kunnen rekenen op steun van het samenwerkingsverband tussen de pedagogische begeleidingsdiensten en het Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs (VOCVO) (zie 11.3.1.2). Er fungeert tevens een 'stuurgroep onderwijs aan gedetineerden'.

Deeltijds Kunstonderwijs

Academies voor deeltijds kunstonderwijs kunnen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften die het gemeenschappelijk curriculum volgen naast pedagogische en schoolorganisatorische aanpassingen ook de lessenroosters aanpassen. Voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften voor wie het gemeenschappelijk curriculum volgen niet haalbaar is, kunnen zij een individueel aangepast curriculum voorzien.   Zie omzendbrief Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften in het deeltijds kunstonderwijs.

Beroepsopleiding VDAB

VDAB biedt verschillende cursussen Nederlands als tweede taal aan: schakelpakketten van de richtgraad 1 naar een beroepsopleiding, Nederlands op de Opleidingsvloer (NODO) & Nederlands op de werkvloer (NODW). Bij NODO of taalondersteuning tijdens de vakopleiding wordt er voor elke cursist een analyse gemaakt van de knelpunten. Vervolgens wordt er een actieplan opgesteld dat aantoont hoeveel begeleiding de cursist nodig heeft en welke knelpunten samen met de vakinstructeur kunnen worden aangepakt.

Een anderstalige cursist die slaagt voor een TIBO-toets (…) en een opleiding wil volgen in de secundaire sector komt hiervoor in aanmerking.

Voor personen met een handicap zijn “redelijke aanpassingen” mogelijk tijdens de opleiding (bv. voor iemand met een auditieve handicap: een visueel alarmsignaal aan een machine i.p.v. het auditieve.

Ondernemersvorming SYNTRA-Vlaanderen

In samenwerking met de VDAB organiseert SYNTRA Vlaanderen een intensief traject naar ondernemerschap voor anderstaligen, gericht op kandidaat-ondernemers die te taalzwak zijn om in een reguliere cursus bedrijfsbeheer in te stappen.

Kandidaten die nog geen Nederlands spreken volgen eerst een intensieve cursus NT2 via het Huis van het Nederlands. Als laatste stap volgen ze bij SYNTRA de cursus bedrijfsbeheer. Inhoudelijk is de opleiding identiek, maar er worden voor- of neventrajecten voorzien voor onder meer lager geschoolden en mensen met taalproblemen, zodanig dat hun slaagkansen worden geoptimaliseerd.

Doorheen het hele traject worden de cursisten opgevolgd door een taal- en leercoach (TLC). Coach en cursist stellen samen een aantal doelen op om de problemen van de cursist aan te pakken, en ze werken in één of meerdere sessies naar die doelen toe. De coach zorgt ervoor dat de cursist in staat raakt om zelfstandig zijn/haar taal- of leerproblemen aan te pakken.

Voor initiatieven die zich specifiek richten naar doel- en kansengroepen wordt rekening gehouden met de laagdrempeligheid en wordt het inschrijvingsgeld ten laste van de cursist beperkt door een aangepaste subsidiëring.

Sociaal-cultureel volwassenenwerk

Het werken met kansengroepen is als beoordelingselement ingeschreven voor alle gesubsidieerde sociaal-culturele volwassenenorganisaties met een werking in het Nederlandse taalgebied (al dan niet inclusief Brussel-Hoofdstad).

Organisaties hebben daarbij twee opties:

• ontplooien van werking voor het brede publiek met daarin keuzes voor gemeenschappen, doelgroepen of kansengroepen;
• ontplooien van een werking voor kansengroepen en met daarin keuzes voor gemeenschappen, doelgroepen of het brede publiek.

De organisaties moeten in hun beleidsplan en hun voortgangsrapport aantonen hoe ze zich verhouden ten opzichte van dit beoordelingselement. Dit wordt ook meegenomen in de evaluatie van de werking van de organisaties en in de beoordeling van de subsidieaanvraag.

Bij sociaal-culturele volwassenenorganisaties met een werking binnen specifieke regio’s (de vroegere volkshogescholen) wordt de mate waarin de organisatie sociaal-culturele participatie mogelijk maakt voor zoveel mogelijk inwoners met bijzondere aandacht voor kansengroepen, gebruikt als beoordelingselement.

De Rode Antraciet zorgt voor een aanbod van cursuswerk, cultuur, sport, bibliotheekwerk en sociaal-cultureel werk voor gedetineerden.

Taalondersteuning 'Huizen van het Nederlands' als draaischijven voor Nederlands als tweede taal

Er zijn vier agentschappen die regionaal als draaischijf fungeren voor Nederlands als tweede taal:

• Stad Antwerpen en districten: Atlas, integratie en inburgering Antwerpen 
• Groot-Gent: IN-Gent
• Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Huis van het Nederlands Brussel
• Vlaanderen (exclusief bovenstaande): Agentschap Integratie en Inburgering (AgII) (www.integratie-inburgering.be)

De agentschappen staan in voor het optimaliseren van de dienstverlening ten aanzien van anderstaligen die Nederlands willen leren gericht op sociale, professionele of educatieve redzaamheid maar die aan de voltijdse leerplicht voldaan hebben.

De agentschappen brengen het volledige aanbod Nederlands als Tweede taal (NT2) in hun werkingsgebied in kaart, evenals de noden van anderstaligen op zoek naar een cursus. De agentschappen zijn uniek bevoegd voor de organisatie en coördinatie van de intake, testing en doorverwijzing van cursisten die niet beschikken over een studiebewijs NT2. Na de intakeprocedure oriënteren zij de anderstaligen naar het meest geschikte cursusaanbod Nederlands. Dankzij een speciaal hiertoe ontwikkeld cursistenregistratiesysteem informeren zij de overheid over de bestaande behoeften, eventuele wachtlijsten, doorstroming en uitval.

De beleidsdomeinen 'Werk en sociale economie”, “Onderwijs en Vorming' en 'Wonen en Inburgering' hebben een afsprakenkader NT2:

• de organisatie en afstemming van het opleidingsaanbod; de wederzijdse erkenning van de studiebewijzen (inclusief regionale afspraken over minimale en maximale groepsgroottes bij de verschillende aanbodsverstrekkers);
• de oriëntering, niveaubepaling en leertrajecten van de cursisten;
• de samenwerking op vlak van NT2 tussen de aanbieders van NT2 (de Centra voor Basiseducatie, Centra voor volwassenenonderwijs, Universitaire Talencentra, VDAB, SYNTRA-Vlaanderen), de onthaalbureaus, en consortia volwassenenonderwijs.

De werking van de agentschappen is decretaal bepaald.

Taalondersteuning 'Plan Geletterdheid Verhogen'

Het door de Vlaamse Regering goedgekeurde Plan Geletterdheid 2017-2024 bevat de speerpunten van het Vlaams geletterdheidsbeleid voor de toekomst en verwoordt dit in vijf strategische doelstellingen:

1. We zorgen voor een significante toename van het aantal jongeren dat het secundair onderwijs verlaat met voldoende geletterdheidscompetenties, opdat zij zelfstandig kunnen functioneren en participeren in de samenleving en zich persoonlijk kunnen ontwikkelen en bijleren ;

2. We zetten in op het verhogen van geletterdheid binnen de familieomgeving om het doorgeven van laaggeletterdheid van generatie op generatie te doorbreken ;

3. We versterken de geletterdheidscompetenties van werkzoekenden en werkenden in het kader van hun beroepsopleiding, hun traject naar werk of binnen hun tewerkstelling, om de kans op het vinden en behouden van werk te verhogen en bij te blijven met de evoluties op de arbeidsmarkt ;

4. We versterken geletterdheidscompetenties van mensen in armoede, om hun kansen te vergroten om uit de armoede te geraken en hun participatie aan de samenleving te verhogen;

5. We zetten in op het verhogen van de digitale geletterdheid van jongeren en volwassenen, opdat zij meekunnen in de snel digitaliserende maatschappij.

De financiering van de Centra voor Volwassenenonderwijs en Centra voor Basiseducatie zal vanaf 1 september 2019 meer afgestemd zijn op het inzetten op kwetsbare doelgroepen: centra met een groter aantal niet-werkende werkzoekenden en laaggeschoolde cursisten zullen meer middelen krijgen. Een jaar later wordt de financiering van de Centra voor Basiseducatie daarbovenop nog eens omgezet in een open-end systeem, waarbij het aantal cursisten bepalend is voor het aantal middelen er zijn, met andere woorden: hoe meer cursisten, hoe meer middelen.

Wablieft – centrum voor duidelijke taal

Wablieft is een onderdeel van het Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs. Wablieft brengt een wekelijkse krant uit in duidelijke taal, een tweewekelijks magazine en verschillende boeken. Het centrum deelt expertise met andere organisaties via trainingen Duidelijk Schrijven en geeft tekstadvies op maat voor elk doelpubliek.