2022

Taaltesten

Vanaf schooljaar 2021-2022 is een taaltest bij alle kinderen in de derde kleuterklas verplicht. Bedoeling is dat kleuters een eventuele taalachterstand in de rest van het schooljaar kunnen inhalen. Kinderen die aan de lagere school beginnen met een taalachterstand, lopen vaak ook achterstand op andere gebieden op. Nu de leerplichtleeftijd verlaagd is naar vijf jaar, moeten alle kinderen naar de derde kleuterklas. En dat is een opportuniteit om met een screening de taalachterstand bij alle kinderen tijdig te detecteren én te remediëren.

De taaltest, de KOALA-test vindt tussen 10 oktober en 30 november plaats. Blijkt de achterstand op het einde van de kleuterklas alsnog te groot, dan kan de klassenraad adviseren om de overstap naar de lagere school uit te stellen Als ouders dat advies naast zich neerleggen, dan krijgt het kind in het eerste leerjaar een taalintegratietraject opgelegd. Dit kan onder meer in de vorm van een taalbadklas, of een ander volwaardig alternatief.

Voor de taalintegratietrajecten die volgen op de taalscreening ontvangen scholen voor gewoon basisonderwijs in het schooljaar 2021-2022 12 miljoen euro, onder de vorm van zorgpunten. De verdeling van deze middelen gebeurt op basis van het aantal 4-jarige kleuters met een thuistaal die niet Nederlands is.

Leesoffensief

Lezen is één van de fundamenten van onderwijs. Lezen is essentieel voor alle andere vakken, cruciaal voor levenslang leren en voor zowat alle aspecten van het leven. Echter, PISA en PIRLS houden al lang de rode kaart omhoog voor begrijpend lezen. Vlaanderen mag niet nog verder te zakken: ondertussen bereikt 20 % van de 10- en 15-jarigen het minimumniveau voor lezen niet. Het Leesoffensief (LOF) gaat hier op alle fronten tegelijk tegenaan (onderwijs-vrije tijd-vroege geletterdheid…) sinds het najaar 2021 tot 2030. De problematiek is diepgeworteld. De aanpak is daarom onvermijdelijk breed geschakeerd, op lange termijn uitgetekend en van hoog niveau.

De Vlaamse Regering wil het tij nu keren met een groot Leesoffensief. Vanaf september 2022 worden diverse acties uitgerold in het kader van het Leesoffensief. Ze zullen inzetten op het versterken van leesvaardigheden (technisch lezen, begrijpend lezen én leesmotivatie). Bij de acties die vanuit onderwijs opgestart worden, is er speciale aandacht voor de kinderen van de 3e kleuterklas – 1e leerjaar en voor TSO/BSO leerlingen.

De Vlaams minister van Cultuur en de Vlaams minister van Onderwijs maken hiervoor alleen volgend jaar alvast zo’n twee miljoen euro vrij.

Er is een actieplan klaargestoomd met tientallen nieuwe initiatieven. Enkele blikvangers:

• Boekstart in het kleuteronderwijs Het Leesoffensief wil de allerjongsten bereiken, nog vóór ze naar school gaan en vóór ze zelf leren lezen. Dat zal onder meer gebeuren in de kleuterklas met het project ‘Boekstart’, dat ouders boekenpakketten aanreikt op maat van hun kinderen.
• Golf van (voor)leesprojecten in nieuwe en onverwachte plaatsen Er zullen zoveel mogelijk mensen gemobiliseerd worden om massaal voor te lezen, ook op plaatsen waar dat nu niet of nog te weinig gebeurt. Zo komen er ook na de schooluren maar binnen de schoolmuren voorleesprojecten, met specifieke aandacht voor niet-lezers en zwakke lezers.
• Auteursresidenties in scholen van het technisch en het beroepsonderwijs Auteurs gaan weken of zelfs maandenlang samenwerken met scholen van het tso en (d)bso met veel leerlingen uit kansengroepen.
• Oprichting van een Leesfonds De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren coördineert in samenwerking met verschillende Vlaamse fondsen en Iedereen Leest een fonds dat ook private middelen kan aantrekken, waarmee extra leesacties gefinancierd kunnen worden.

Er komt eveneens een brede en aantrekkelijke promotiecampagne voor lezen, naar analogie met de STEM-campagnes. Vlaanderen wil ook afstappen van kortstondige acties zonder langetermijneffect: voortaan wordt er gemikt op programma’s van minimaal drie jaar en wordt er gewerkt met doelstellingen die negen jaar vooruit kijken. Goede leespraktijken moeten veel breder verspreid worden via zogenaamd lerende netwerken. Het is ook de bedoeling om kinderbegeleiders, kleuteronderwijzers en leerkrachten veel meer handvaten te geven om te lezen met en voor kinderen en jongeren. Er zal daarom in de opleidingen meer aandacht komen voor taal en lezen.

Taalstimulerende activiteiten

De taalstimulerende activiteiten Nederlands die tijdens de zomervakantie van 2020 voor het eerst werden ingericht op verschillende locaties in Vlaanderen en Brussel lopen verder tot en met de zomer van 2022. Hiertoe worden subsidies toegekend aan de organiserende instanties. Deze taalstimulerende activiteiten zijn bedoeld voor kinderen en jongeren tot 18 jaar.

2021

Alle kinderen van derde kleuterklas moeten taaltest afleggen

Vanaf dit schooljaar is een taaltest bij alle kinderen in de derde kleuterklas verplicht. Bedoeling is dat kleuters een eventuele taalachterstand in de rest van het schooljaar kunnen inhalen.

Kinderen die aan de lagere school beginnen met een taalachterstand, lopen vaak ook achterstand op andere gebieden op. Nu de leerplichtleeftijd verlaagd is naar vijf jaar, moeten alle kinderen naar de derde kleuterklas. En dat is een opportuniteit om met een screening de taalachterstand bij alle kinderen tijdig te detecteren én te remediëren.

De zogenoemde KOALA-test moet tussen 10 oktober en 30 november plaatsvinden. De scholen kunnen zelf het moment kiezen en er bijvoorbeeld ook voor kiezen om de oudste kleuters medio oktober en de jongste kleuters pas eind november te testen. De data zijn gekozen zodat de kinderen na de zomervakantie de tijd hebben om in te lopen, maar er ook nog voldoende tijd overblijft in het schooljaar om leerlingen met een taalachterstand bij te spijkeren.

Blijkt de achterstand op het einde van de kleuterklas alsnog te groot, dan kan de klassenraad adviseren om de overstap naar de lagere school uit te stellen.

Als ouders dat advies naast zich neerleggen, dan krijgt het kind in het eerste leerjaar een taalintegratietraject opgelegd. In beginsel gaat het dan om een taalbadklas, of een volwaardig alternatief.

Voor de taalintegratietrajecten die volgen op de taalscreening ontvangen scholen voor gewoon basisonderwijs in het schooljaar 2021-2022 12 miljoen euro, onder de vorm van zorgpunten. De verdeling van deze middelen gebeurt op basis van het aantal 4-jarige kleuters met een thuistaal die niet Nederlands is.

2020

Taalscreening derde kleuterklas

Het kleuteronderwijs legt de basis voor een voldoende kennis van het Nederlands en zorgt ervoor dat zoveel mogelijk kinderen met gelijke kansen aan hun schoolloopbaan beginnen. Daarom zullen alle vijf-zesjarigen vanaf het schooljaar 2021-2022 bij de start van de derde kleuterklas een uniforme, netoverschrijdende gestandaardiseerde taalscreening afleggen. Op basis van de resultaten van de taalscreening moeten leerlingen die het Nederlands onvoldoende beheersen een actief taalintegratietraject Nederlands volgen. Dat omvat een taalbadklas of een volwaardig alternatief dat tot dezelfde resultaten leidt. Momenteel wordt het taalscreeningsinstrument ontwikkeld.

Verlaging leerplichtleeftijd

De federale overheid besliste in het voorjaar 2019 om vanaf 1 september 2020 de aanvang van de leerplicht te verlagen van 6 naar 5 jaar. Kleuters moeten minimaal 290 halve dagen naar school gaan per schooljaar. Voor leerlingen die in het schooljaar 2020-2021 geen 290 halve dagen aanwezig waren als 5-jarige zijn de klassenraden kleuter- en lager onderwijs bevoegd om te beslissen of het kind op 6 jaar mag instappen in het gewoon lager onderwijs. Ook het vereist aantal halve dagen aanwezigheid voor een 5-jarige in functie van het groeipakket (zie 14.5) wordt opgetrokken naar 290 halve dagen. De verlaging van de leerplichtleeftijd moet de "kleuterparticipatie" verder omhoog helpen om zo de sociale ongelijkheid te helpen wegwerken (zie jaaroverzicht 2019).