Warunki przyjmowania i wybór placówki

Przedszkola publiczne prowadzą rekrutację według zasad określonych od roku szkolnego 2017/2018 w ustawie Prawo oświatowe. Rodzice decydują o wyborze przedszkola, korzystając przede wszystkim z placówek znajdujących się na terenie swojej gminy. Głównym kryterium przyjęcia jest wiek dziecka – ukończone 3 lata. W szczególnych przypadkach dopuszcza się, za zgodą dyrektora przedszkola, przyjmowanie dzieci młodszych, które ukończyły 2,5 roku (zmiana wprowadzona w 2003 r. w ustawie o systemie oświaty).

Prawo oświatowe przewiduje, że procedurę przyjęcia dziecka do publicznego przedszkola, rozpoczyna wniosek rodzica do dyrektora wybranej placówki; przy tym rodzic nie może złożyć wniosku więcej niż do 3 przedszkoli. W przypadku przedszkola, które z różnych powodów jest szczególnie atrakcyjne dla rodziców, gdy liczba dzieci zgłoszonych jest większa od liczby miejsc, jest przeprowadzane postępowanie rekrutacyjne, obejmujące maksymalnie trzy etapy, w zależności od potrzeb.

Kryteria przyjęć do przedszkoli

W pierwszej kolejności przedszkole przyjmuje dzieci spełniające obowiązek przygotowania przedszkolnego (dzieci 6-letnie), a także dzieci w wieku 3-5 lat będące mieszkańcami danej gminy. Dzieci te mają ustawowe prawo do edukacji przedszkolnej. Gdy liczba kandydatów z gminy przekroczy liczbę wolnych miejsc, w drugim etapie rekrutacji przedszkole uwzględnia kryteria zagwarantowane prawem (z grupy pierwszej), uwzględniające potrzeby osób znajdujących się w trudnej sytuacji rodzinnej lub zdrowotnej (kryteria ustawowe, których wartość jest jednakowa). Są to:

• wielodzietność rodziny kandydata;
• niepełnosprawność kandydata;
• niepełnosprawność jednego z rodziców kandydata;
• niepełnosprawność obojga rodziców kandydata;
• niepełnosprawność rodzeństwa kandydata;
• samotne wychowywanie kandydata w rodzinie;
• objęcie kandydata pieczą zastępczą.

W razie stwierdzenia, że liczba dzieci z rodzin wymagających szczególnej opieki Państwa, znajdujących się w podobnej sytuacji, przewyższa liczbę miejsc w przedszkolu, w ostatnim etapie rekrutacji są brane pod uwagę kryteria ustalone przez gminę (z grupy drugiej), uwzględniające potrzeby rodziny i społeczności lokalnej oraz - w miarę potrzeb - kryterium finansowe (są to kryteria lokalne określone przez gminę - nie więcej niż sześć. Każdemu z nich przyznawana jest określona liczbę punktów.)

Gmina musi zapewnić miejsca edukacji przedszkolnej dzieciom zamieszkałym na jej terenie.

Natomiast te publiczne przedszkola, które po przyjęciu dzieci z terenu gminy nadal będą dysponowały wolnymi miejscami, będą mogły przyjąć dzieci z innych gmin, na wniosek ich rodziców, stosując wobec kandydatów spoza gminy w razie potrzeby kryteria uwzględniające potrzeby osób znajdujących się w trudnej sytuacji rodzinne lub zdrowotnej i w dalszej kolejności - uwzględniające potrzeby rodziny i społeczności lokalnej oraz ewentualnie kryterium finansowe.

Zgodnie z przepisami prawa oświatowego, gmina, która nie zapewnia wszystkim dzieciom, którym ma obowiązek zapewnić możliwość realizowania obowiązku lub prawa do korzystania z wychowania przedszkolnego, jest obowiązana przeprowadzić otwarty konkurs ofert dla niepublicznych przedszkoli (w dalszej kolejności dla niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego). Niepubliczne przedszkole wyłonione w drodze konkursu, otrzymuje dotację z budżetu gminy w wysokości 100% wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę, w przeliczeniu na jednego ucznia, a w zamian pobiera opłaty, zapewnia czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki w takim samym wymiarze, jak przedszkola gminne itp.

Problem braku możliwości korzystania z wychowania przedszkolnego przechodzi do przeszłości. W wielu przypadkach problemem jest dostanie się do konkretnego przedszkola, gdyż w wielu gminach, mimo wcześniejszych obaw, pozostały wolne miejsca w przedszkolach. Wpływ na to ma przede wszystkim rozbudowa infrastruktury przedszkolnej.

Niestety nadal aktualny jest problem nierównomiernej sieci placówek wychowania przedszkolnego. W niektórych gminach rodzice skarżą się na brak dostatecznej liczby miejsc edukacji przedszkolnej.

Liczebność grup i liczba dzieci przypadająca na jednego nauczyciela

Najczęściej stosowanym kryterium podziału dzieci na grupy jest ich wiek. Większość przedszkoli dzieli się na  oddziały wiekowe (oddział 3-latków, 4-latków, 5-latków, 6-latków). Stosowany jest także podział na dzieci w zbliżonym wieku, z uwzględnieniem ich potrzeb, zainteresowań i uzdolnień, a w przedszkolach specjalnych z uwzględnieniem rodzaju ich niepełnosprawności.

Możliwe jest również łączenie dzieci w różnym wieku (tzw. grupa rodzinkowa) ze względów pedagogicznych – różny wiek dzieci działa stymulująco na indywidualny rozwój. Na terenach wiejskich grupy dzieci w różnym wieku tworzy się również z powodów demograficznych (mała liczba dzieci), a w związku z tym przedszkola wiejskie liczą przeciętnie 2 oddziały (6-latki i pozostałe dzieci) lub jeden oddział.

Liczba dzieci w oddziale przedszkolnym nie może przekraczać 25, z wyjątkiem przedszkoli i oddziałów integracyjnych oraz specjalnych, w których jest odpowiednio niższa. W przedszkolach i oddziałach integracyjnych wynosi nie więcej niż 20 (wcześniej wynosiła od 15 do 20), w tym nie więcej niż 5 dzieci niepełnosprawnych, a w przedszkolach i oddziałach specjalnych od 4 do 12  - stosownie do rodzaju niepełnosprawności. Zajęcia w innych formach wychowania przedszkolnego, czyli w zespołach wychowania przedszkolnego i punktach przedszkolnych są prowadzone w grupach liczących od 3-25 dzieci.

Na ogół jednym oddziałem przedszkolnym opiekuje się 2 nauczycieli (najczęściej pierwszy do godz. 12.00, drugi od godz. 12.00). Powinni oni prowadzić określoną grupę wiekową lub towarzyszyć dzieciom przez cały 4-letni pobyt w przedszkolu. W przedszkolu integracyjnym i w przedszkolu ogólnodostępnym z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających specjalne przygotowanie pedagogiczne oraz specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacyjne.

Roczny, tygodniowy i dzienny wymiar zajęć

Zgodnie z nową podstawą programową wychowania przedszkolnego organizacja zabawy, nauki i wypoczynku w przedszkolu oparta jest na rytmie dnia, czyli powtarzających się systematycznie fazach, które pozwalają dziecku na stopniowe zrozumienie pojęcia czasu i organizacji oraz dają poczucie bezpieczeństwa i spokoju, zapewniając mu zdrowy rozwój. Organizację pracy danego przedszkola określa ramowy rozkład dnia ustalony przez dyrektora przedszkola z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny nauczania, wychowania i opieki, potrzeb, zainteresowań i uzdolnień dzieci, rodzaju niepełnosprawności oraz oczekiwań rodziców. Na podstawie ramowego rozkładu dnia nauczyciel, któremu powierzono opiekę nad danym oddziałem, ustala dla tego oddziału szczegółowy rozkład dnia, z uwzględnieniem potrzeb i zainteresowań dzieci.

Przedszkola funkcjonują przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący na wniosek wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady przedszkola, a gdy nie ma rady przedszkola – na wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady rodziców. Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych również funkcjonują przez cały rok szkolny z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący, na podobnych zasadach. Innymi formami wychowania przedszkolnego są: zespół wychowania przedszkolnego, w którym zajęcia prowadzone są przez cały rok szkolny w niektóre dni tygodnia, oraz punkt przedszkolny, w którym zajęcia prowadzone są przez cały rok szkolny we wszystkie dni tygodnia, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący.

Dzienny i tygodniowy wymiar zajęć

Minimalny czas pracy przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych wynosi 5 godzin dziennie. Większość przedszkoli pracuje około 9 godzin dziennie. Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych i punkty przedszkolne są czynne przez 5 dni w tygodniu. W ciągu dnia dzieci uczestniczą w zajęciach organizowanych lub inspirowanych przez nauczyciela oraz podejmują spontaniczną działalność zabawową w sali przedszkolnej i ogrodzie. Czas trwania zajęć organizowanych jest uzależniony od wieku dzieci. Czas trwania prowadzonych w przedszkolu zajęć powinien być dostosowany do możliwości rozwojowych dzieci.

W zespole wychowania przedszkolnego zajęcia są prowadzone w wybrane dni tygodnia, a w punkcie przedszkolnym - codziennie. Minimalny dzienny czas pracy w zespołach i punktach wynosi 3 godziny, a tygodniowy 12 godzin. Czas ten jest uzależniony od liczby dzieci korzystających z edukacji przedszkolnej w tych formach (im większa liczba dzieci, maksymalnie 25, tym większa tygodniowa liczba godzin). Zgodnie z rozporządzeniem organ prowadzący zespół lub punkt ustala jego organizację, w szczególności zapewniając dzieciom bezpieczne i higieniczne warunki edukacji.