Cele i dostępność

Poziom żłobków 

Obok żłobków i klubów dziecięcych mogą funkcjonować takie formy opieki jak dzienny opiekun i niania.

Dziennym opiekunem jest osoba fizyczna zatrudniona przez gminę lub prowadząca własną działalność. W przypadku, gdy pracodawca jest gmina, to ona opłaca składki na ubezpieczenie dziennego opiekuna od odpowiedzialności cywilnej.

Zorganizowanie opieki sprawowanej przez dziennego opiekuna nie wymaga tak dużych nakładów finansowych, jak np. w przypadku utworzenia żłobka, czy klubu dziecięcego. Opieka jest sprawowana w warunkach domowych, a czas sprawowania opieki przez dziennego opiekuna jest efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców.

Dzienny opiekun jest formą opieki przeznaczoną dla małej liczby dzieci. Daje możliwość zorganizowania instytucjonalnej opieki szczególnie w niewielkich gminach wiejskich, gdzie nie ma potrzeby otwierania żłobka bądź klubu dziecięcego ze względu na niewielką liczbę dzieci w wieku żłobkowym.

Dzienny opiekun prowadzący zajęcia z dziećmi, nad którymi sprawuje opiekę, współpracuje z rodzicami tych dzieci, w szczególności przez prowadzenie konsultacji i udzielanie porad rodzicom w zakresie pracy z dziećmi.

Dzienny opiekun może korzystać z pomocy rodziców w sprawowaniu opieki nad dziećmi w czasie prowadzenia zajęć.

Dziennym opiekunem może być osoba posiadająca kwalifikacje do pracy w żłobku lub inna osoba, która daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi i posiada odpowiedni lokal, w którym może zapewnić dzieciom bezpieczne warunki. Gmina może udostępnić lub wyposażyć lokal w celu sprawowania opieki przez dziennego opiekuna. Maksymalną wysokość wynagrodzenia dziennego opiekuna oraz zasady jego ustalania określa rada gminy.

Niania jest osobą fizyczną zatrudnianą na podstawie pisemnej umowy uaktywniającej, którą zawiera z rodzicami dziecka w wieku powyżej 20 tygodnia życia na sprawowanie opieki w miejscy zamieszkania dziecka (Home-based provision). Za nianię składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne opłaca częściowo ZUS - od kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, a częściowo rodzice - od podstawy stanowiącej nadwyżkę.

Warunkiem skorzystania z tego świadczenia jest praca zawodowa obojga rodziców dziecka (lub rodzica, w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko) oraz sprawowanie opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 (wyjątkowo – w przypadkach wskazanych w ustawie, do 4 lat).

Poziom przedszkoli 

Indywidualny tok nauczania i nauczanie domowe

Dzieci 6-letnie, czyli objęte obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego, które ze względu na stan zdrowia otrzymały z poradni psychologiczno-pedagogicznej orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania w miejscu zamieszkania, korzystają z tej formy edukacji w wymiarze od 4 do 6 godzin tygodniowo lub więcej. Zajęcia te są organizowane na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 września 2014 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (nowelizacja rozporządzenia z dnia 9 sierpnia 2017 r.).

Indywidualne roczne przygotowanie przedszkolne organizowane jest w formie zajęć prowadzonych przez jednego nauczyciela lub dwóch nauczycieli w bezpośrednim kontakcie z dzieckiem. Zajęcia te organizowane są w miejscu pobytu dziecka, szczególnie w domu rodzinnym lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, także w przedszkolu, gdy stan dziecka na to pozwala.

Ponadto, na wniosek rodziców dyrektor publicznego lub niepublicznego przedszkola, do którego dziecko zostało przyjęte, może zezwolić, w drodze decyzji, na spełnianie przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego. Potocznie jest to zwane „nauczaniem domowym”. „Nauczaniem domowym” może być objęte tylko dziecko realizujące obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego (dziecko 6-letnie).

Zezwolenie może być wydane, jeżeli do wniosku o jego wydanie dołączono:

1. opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej;
2. oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego.

Wymagania wobec opiekunów i liczba dzieci przypadająca na jednego opiekuna

Poziom żłobków

Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia. Sprawuje on opiekę nad maksimum pięciorgiem dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło 1 roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad trojgiem dzieci. Dzienny opiekun może, za zgodą wszystkich rodziców, sprawować opiekę nad maksymalnie ośmiorgiem dzieci, a w przypadku gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad pięciorgiem dzieci - jeżeli co najmniej jedno z rodziców będzie sprawowało opiekę nad dziećmi razem z dziennym opiekunem.

Do zadań dziennego opiekuna należy w szczególności:

1. zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych;
2. zagwarantowanie dziecku właściwej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka;
3. prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych do wieku dziecka.

Dziennym opiekunem może być osoba, która:

• daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi;
• nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona;
• wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd;
• nie figuruje w bazie danych Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym lub nie została skazana prawomocnym wyrokiem za inne przestępstwo umyślne;
• posiada warunki lokalowe zapewniające bezpieczną opiekę nad dzieckiem;
• odbyła:
  1. 160-godzinne szkolenie albo
  2. 40-godzinne szkolenie uzupełniające, w tym z zakresu udzielania dziecku pierwszej pomocy, jeżeli posiada kwalifikacje, do pracy w żłobku lub klubie dziecięcym.
• odbyła nie wcześniej niż 2 lata przed rozpoczęciem pełnienia funkcji dziennego opiekuna szkolenie z udzielania dziecku pierwszej pomocy.

Do tych  szkoleń nie jest zobowiązana osoba, która pracowała z dziećmi w wieku do lat 3 przez okres co najmniej 12 miesięcy bezpośrednio przed rozpoczęciem pełnienia funkcji dziennego opiekuna; lub odbyła nie wcześniej niż 2 lata przed rozpoczęciem pełnienia funkcji dziennego opiekuna szkolenie z udzielania dziecku pierwszej pomocy.

Dzienny opiekun przed rozpoczęciem pełnienia funkcji dziennego opiekuna przedstawia zaświadczenie o niekaralności wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed rozpoczęciem pełnienia funkcji dziennego opiekuna.

Jest on zobowiązany jest do odbycia co 2 lata szkolenia z udzielania dziecku pierwszej pomocy.

Ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nie określa formalnych wymagań wobec niani. Nie precyzuje także liczby dzieci, które mogą być pod jej opieką. Liczba ta jest określona w umowie uaktywniającej zawartej przez rodziców (bądź samotnego rodzica) z nianią.

Poziom przedszkoli

Przepisy prawa oświatowego nie ograniczają liczby dzieci objętych „nauczaniem domowym”. Nie określają także kwalifikacji rodziców do prowadzenia „nauczania domowego”. Od rodziców wymagane jest jedynie złożenia oświadczenia o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego.