Polityka planowania

Za politykę planowania kadr nauczycielskich dla sektora oświaty (zatrudnianie nauczycieli, ich awanse i wynagrodzenia) odpowiada Minister Edukacji i Nauki powołany 19 października 2020 roku, kierujący  Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Monitoring kadry nauczycielskiej na szczeblu centralnym prowadzony jest w oparciu o System Informacji Oświatowej (SIO).

Celem działania systemu informacji oświatowej jest pozyskiwanie danych niezbędnych do:

• prowadzenia polityki oświatowej państwa na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym wspomagania zarządzania oświatą
• efektywnego funkcjonowania systemu finansowania zadań oświatowych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym
• analizy efektywności wykorzystania środków publicznych przeznaczonych na finansowanie zadań oświatowych
• nadzorowania i koordynowania wykonywania nadzoru pedagogicznego na terenie kraju oraz podnoszenia jakości edukacji.

Systematyczna analiza danych pochodzących z SIO pozwala władzom oświatowym między innymi na diagnozowanie i długofalowe prognozowanie zmian zachodzących w strukturze zatrudnienia nauczycieli (planowanie perspektywiczne), prognozowanie zapotrzebowania na nowych nauczycieli oraz racjonalne planowanie pracy aktualnie zatrudnionych nauczycieli.

Ustawa o systemie informacji oświatowej z dnia 15 kwietnia 2011 r. z późniejszymi zmianami (która zastąpiła ustawę z dnia 19 lutego 2004 r.) nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek gromadzenia danych dotyczących działalności szkół i placówek oświatowych prowadzonych przez te jednostki, danych o uczniach i nauczycielach, w postaci lokalnych elektronicznych baz danych, a następnie przekazywania ich w cyklu rocznym do kuratoriów i do centralnej bazy danych prowadzonej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Dane dotyczące nauczycieli gromadzone w systemie SIO są zorganizowane wg różnych parametrów (m.in. informacji o formie i wymiarze zatrudnienia, wykształceniu i przygotowaniu pedagogicznym, stażu pracy, sprawowanych funkcjach i zajmowanych stanowiskach, wysokości wynagrodzenia), umożliwiając tym samym monitorowanie struktury zatrudnienia.

Bieżący monitoring jest niezbędny z punktu widzenia podziału części subwencji oświatowej państwa i opracowywania rocznej ustawy budżetowej.

Wśród szczegółowych danych gromadzonych w SIO w zbiorach danych nauczycieli gromadzone są dane dotyczące:

• wykształcenia nauczycieli;
• formy zatrudnienia na podstawie ustawy – Karta Nauczyciela, Kodeksu pracy, ustawy o systemie oświaty lub innej podstawie prawnej;
• zajmowanych stanowisk i sprawowanych funkcji;
• rodzajów i wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wykonywanych obowiązków przydzielonych nauczycielowi w arkuszu organizacyjnym szkoły lub placówki oświatowej na dany rok szkolny;
• przyczyn nieprowadzenia zajęć;
• stopnia awansu zawodowego;
• wysokości wynagrodzenia;
• form dokształcania i doskonalenia zawodowego.

Rekrutacja

Stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole lub zespole szkół.

Dyrektor szkoły nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy odpowiednio na podstawie umowy o pracę lub mianowania na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu zawodowego.

Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

• posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje;
• przestrzega podstawowych zasad moralnych;
• spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do nauczycieli szkół artystycznych – minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, w drodze rozporządzenia, określa: szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, wskazując w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów szkół i placówek;

• warunki uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języków obcych, także poprzez egzaminy znajomości języka i wykaz tych egzaminów;
• oraz może określić szkoły i wypadki, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, uwzględniając w szczególności potrzeby kształcenia zawodowego.

Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może określić, w drodze rozporządzenia, szkoły artystyczne, w których stanowiska nauczycieli mogą zajmować osoby mające ukończoną szkołę artystyczną II stopnia w zakresie kierunku odpowiadającego nauczanym przedmiotom, uwzględniając w szczególności rodzaje szkół artystycznych, w których możliwe będzie zatrudnienie nauczycieli mających ukończoną szkołę artystyczną II stopnia.

Absolwent uczelni posiadający przygotowanie pedagogiczne uznawany jest już na wstępie za wykwalifikowanego nauczyciela w zakresie ukończonej specjalności.

Osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty (Patrz punkt „Awans zawodowy”).

Nauczyciele akademiccy legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej lub osoby posiadające co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego (Patrz punkt „Awans zawodowy”).

 Nauczyciele akademiccy, posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej pięcioletnim okresem pracy w szkole wyższej, z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskują stopień nauczyciela mianowanego (Patrz punkt „Awans zawodowy”).

Nauczycieli zatrudnia dyrektor szkoły w drodze naboru otwartego. Nie ma szczegółowych regulacji prawnych określających zasady polityki kadrowej w szkole. Podstawą wszelkich zmian jest arkusz organizacyjny, sporządzany przez dyrektora szkoły i zatwierdzany przez organ prowadzący.

Nauczyciele są zatrudniani na podstawie umowy o pracę lub mianowania (zapewniającego większą ochronę prawną).

Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje, rozpoczynającą pracę w szkole, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego.

Z nauczycielem kontraktowym zawiera się umowę o pracę na czas nieokreślony.

Nauczyciela mianowanego i dyplomowanego zatrudnia się na podstawie mianowania, jeżeli:

• posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
• ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych;
• nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne;
• nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
• nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną w okresie 3 lat przed nawiązaniem stosunku pracy;
• posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska;
• istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony.

W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub dyplomowanym, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

W przypadku, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje, można za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny zatrudnić nauczyciela, który nie posiada kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska.

W przypadku braku warunków do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze.

Z nauczycielem realizującym zadania doradcy metodycznego stosunek pracy w placówce doskonalenia nauczycieli nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony obejmujący okres, na który powierzone zostały zadania doradcy metodycznego.

Z nauczycielem, który nie ma obywatelstwa polskiego dyrektor podpisuje umowę o pracę.

Wszystkich nauczycieli dotyczy wymóg niekaralności - wszyscy nauczyciele zostają objęci przepisami o odpowiedzialności dyscyplinarnej (zgodnie z ustawą z dnia 18 marca 2016 roku o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 668).

Nauczyciel - w celu potwierdzenia spełnienia warunku o niekaralności - przed nawiązaniem stosunku pracy, jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego.

Wpis o ukaraniu będzie obejmował: dane identyfikujące nauczyciela, dane dotyczące komisji orzekającej oraz informacje dotyczące orzeczonej kary. Informacja będzie udzielana na podobnych zasadach, które przewidziano dla Krajowego Rejestru Karnego. W praktyce nauczyciel przed zatrudnieniem w placówce oświatowej będzie musiał przedstawić jej dyrektorowi m.in. informację z centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych i zaświadczenie o niekaralności, na podstawie informacji z Krajowego Rejestru Karnego. Dostęp do rejestru uzyskają jednak również: policja, prokuratura, komisje dyscyplinarne i sądy.

Z dniem 1 października 2017 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. poz. 862), która wprowadziła publiczny rejestr osób karanych za przestępstwa na tle seksualnym. Do bazy danych mają dostęp placówki oświatowe, mające obowiązek sprawdzać, czy pracownik figuruje w rejestrze.

Staż zawodowy

Osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.

Nauczyciele akademiccy legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej lub osoby posiadające co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego.

Nauczyciele akademiccy, posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole wyższej, z dniem nawiązania stosunku pracy w kolegium pracowników służb społecznych uzyskują stopień nauczyciela mianowanego.

Nauczyciele akademiccy, posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej 5-letnim okresem pracy w szkole wyższej, z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskują stopień nauczyciela mianowanego.

Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego, oraz:

• w przypadku nauczyciela stażysty – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie;
• w przypadku nauczyciela kontraktowego – zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną;
• w przypadku nauczyciela mianowanego – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie.

Staż trwa w przypadku ubiegania się o awans na stopień:

• nauczyciela kontraktowego – 9 miesięcy;
• nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – 2 lata i 9 miesięcy.

Terminem rozpoczęcia stażu jest dzień zatrudnienia nauczyciela stażysty lub dzień złożenia wniosku o otwarcie stażu w przypadku pozostałych nauczycieli.

Nauczyciel kontraktowy lub nauczyciel mianowany posiadający co najmniej stopień naukowy doktora może ubiegać się o uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego po odbyciu stażu trwającego rok i 9 miesięcy.

Dyrektor szkoły może nauczycielowi kontraktowemu, który  ubiega się o uzyskanie stopnia nauczyciela mianowanego – w przypadku, gdy ten jako nauczyciel  akademicki z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego - skrócić staż do roku i 9 miesięcy.

Nauczyciel, rozpoczynający staż na kolejny stopień  awansu, powinien to uczynić z początkiem roku  szkolnego,  nie  później  jednak  niż  w  ciągu  14  dni  od dnia  rozpoczęcia  zajęć, na swój wniosek skierowany do dyrektora szkoły, z tym że nauczyciel stażysta rozpoczyna staż bez złożenia wniosku.

Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat, a nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany mogą przerwać staż na swój wniosek w każdym czasie. W przypadku ponownego rozpoczęcia stażu odbywają staż w pełnym wymiarze.

Od 1 stycznia 2021 roku nauczyciel posiadający stopień nauczyciela kontraktowego lub mianowanego, który prowadził zajęcia w szkole za granicą, może po nawiązaniu stosunku pracy w szkole w Rzeczypospolitej Polskiej złożyć wniosek o podjęcie odpowiednio postępowania egzaminacyjnego o awans na stopień nauczyciela mianowanego lub postępowania kwalifikacyjnego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego po odbyciu stażu w wymiarze rok i 9 miesięcy.

W okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora szkoły. Nauczyciel przedkłada plan rozwoju zawodowego – stażysta w ciągu 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć, a pozostali nauczyciele załączają plan do wniosku o otwarcie stażu.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w trakcie stażu, dyrektor szkoły może:

• pisemnie zobowiązać nauczyciela do wprowadzenia zmian w planie rozwoju zawodowego, w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż 5 dni
• zmienić nauczycielowi opiekuna stażu.

Także nauczyciel może dokonać zmian w planie rozwoju zawodowego, za zgodą dyrektora szkoły. W takim przypadku dyrektor, w terminie 7 dni od dnia przedłożenia zmienionego planu rozwoju zawodowego, zatwierdza ten plan albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian.

Ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu ustala, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania, z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela, dyrektor szkoły:

• w przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego – po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców;
• w przypadku nauczyciela mianowanego – po zasięgnięciu opinii rady rodziców.

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna. Ocena jest sporządzana na piśmie i zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania.

Nauczycielowi stażyście i nauczycielowi kontraktowemu odbywającemu staż dyrektor szkoły przydziela spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych opiekuna.

W przedszkolach, szkołach i placówkach, w tym w przedszkolach niepublicznych, szkołach niepublicznych i niepublicznych szkołach artystycznych o uprawnieniach publicznych szkół artystycznych opiekunem nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego może być również nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze.

W szkołach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego opiekunem nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego może być również nauczyciel kontraktowy, w tym zajmujący stanowisko kierownicze.

Zadaniem opiekuna stażu jest udzielanie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz opracowanie opinii o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu.

Do zadań opiekuna stażu należą:

1) współpraca z nauczycielem odbywającym staż i wspieranie go w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym w przypadku nauczyciela stażysty zapoznanie go z dokumentami obowiązującymi w danej szkole, w szczególności z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej;

2) współpraca z nauczycielem odbywającym staż w opracowaniu planu rozwoju zawodowego, w szczególności udzielanie mu pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego;

3) wspieranie nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych;

4) umożliwianie nauczycielowi odbywającemu staż obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć;

5) obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela odbywającego staż;

6) dzielenie się z nauczycielem odbywającym staż swoją wiedzą i doświadczeniem, w szczególności omawianie z nauczycielem zajęć prowadzonych przez siebie oraz przez nauczyciela;

7) inspirowanie i zachęcanie nauczyciela odbywającego staż do podejmowania wyzwań zawodowych;

8) doskonalenie wiedzy i umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia roli opiekuna stażu.

Dyrektor szkoły zapewnia nauczycielowi odbywającemu staż warunki do:

• obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych prowadzonych w szkole, w szczególności zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć w tej samej lub innej szkole;
• udziału w formach kształcenia ustawicznego, jeżeli wynika to z zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego i potrzeb szkoły;
• korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek i instytucji oświatowych.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach w czasie trwania stażu dyrektor szkoły może pisemnie zobowiązać nauczyciela do zmiany planu rozwoju zawodowego lub zmienić nauczycielowi opiekuna stażu.

W czasie trwania stażu nauczyciel może wprowadzać zmiany w planie rozwoju zawodowego za zgodą dyrektora szkoły.

Po zakończeniu stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji tego planu. Sprawozdanie to musi uwzględniać efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły i być złożone w terminie  7 dni od dnia zakończenia stażu.

Opiekun stażu przedstawia projekt oceny dorobku zawodowego za okres stażu w ciągu 7 dni od dnia zakończenia stażu, ze szczególnym uwzględnieniem obserwowanych zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz stopnia zaangażowania w realizację wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego albo stopnia nauczyciela mianowanego.

Dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. Ocena ta może być pozytywna lub negatywna.

Dyrektor wystawia zaświadczenie niezbędne do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego i kwalifikacyjnego.

Zaświadczenie to musi zawierać informacje o:

• wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,
• dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu,
• przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy.

Nauczyciel stażysta i kontraktowy składają wniosek o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego w roku otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu, zaś nauczyciel mianowany składa wniosek o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od uzyskania takiej oceny. Niedotrzymanie tych terminów skutkuje koniecznością ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze.

Nauczyciele, którzy uzyskali wyższy stopień awansu zawodowego maja prawo do wyższego wynagrodzenia.

Nauczyciel stażysta -> Nauczyciel kontraktowy

Umowa o pracę nauczyciela stażysty obejmuje 9 miesięcy.

Nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stanowisko nauczyciela kontraktowego - przedstawia dyrektorowi szkoły do zatwierdzenia indywidualny plan rozwoju zawodowego w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć – czyli do 20 września. Realizuje zajęcia zgodnie z tym planem, a następnie po zakończeniu stażu składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu. Nie ma obowiązującego wzoru planu rozwoju zawodowego. Każdy nauczyciel schemat dokumentu (planu) ustala sam lub korzysta z podpowiedzi dyrektora szkoły, opiekuna stażu lub innej osoby.

Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian.

Kluczowymi osobami odpowiadającymi za adaptację początkującego nauczyciela w zawodzie są dyrektor szkoły oraz opiekun stażu.

Nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:

• poznawać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły, w tym:

1. a) przepisy związane z funkcjonowaniem szkoły,
2. b) sposób prowadzenia dokumentacji obowiązującej w szkole,
3. c) przepisy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy;

• uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innych nauczycieli, w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w miesiącu, oraz omawiać z prowadzącym obserwowane zajęcia;
• prowadzić zajęcia z uczniami, w obecności opiekuna stażu lub dyrektora szkoły, w wymiarze co najmniej jednej godziny zajęć w miesiącu, oraz omawiać je z osobą, w obecności której zajęcia zostały przeprowadzone;
• uczestniczyć w wewnątrzszkolnych formach doskonalenia zawodowego nauczycieli.

Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują:

• znajomość organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż
• umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w której nauczyciel odbywał staż
• znajomość środowiska uczniów, ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem uczniów
• umiejętność omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć.

Od 1 września 2019 r. dyrektor przeprowadza komisję kwalifikacyjną dla nauczyciela stażysty starającego się o stopień nauczyciela kontraktowego.

Dyrektor na wniosek nauczyciela stażysty powołuje komisję, zawiadamia organ nadzoru i prowadzący o terminie i miejscu posiedzenia komisji. Następnie komisja kwalifikacyjna prowadzi rozmowę, podczas której nauczyciel stażysta:

• prezentuje dorobek zawodowy;
• prezentuje swoją wiedzę i umiejętności, w szczególności przez:
• zaproponowanie rozwiązania wskazanego przez komisję problemu związanego z wykonywaną pracą, z uwzględnieniem praktyki szkolnej, aktualnej wiedzy i przepisów prawa,
• wykonanie zadania z użyciem narzędzi multimedialnych;
• odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.

W skład komisji wchodzą:

1) dyrektor lub wicedyrektor szkoły, jako przewodniczący komisji;

2) przewodniczący zespołu nauczycieli, a jeżeli zespół taki nie został w tej szkole powołany – nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony w szkole, a w przypadku przedszkola, szkoły lub placówki, w których nie są zatrudnieni nauczyciele mianowani lub dyplomowani – nauczyciel kontraktowy;

3) opiekun stażu.

Nauczyciel kontraktowy -> Nauczyciel mianowany

Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 3 lat.

Nauczyciel kontraktowy legitymujący się wyróżniającą oceną pracy, może rozpocząć staż na kolejny stopień awansu zawodowego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Nauczyciel kontraktowy dołącza plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu.

Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian.

Nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:

• uczestniczyć w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu szkoły oraz potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;
• pogłębiać wiedzę i umiejętności zawodowe, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego;
• poznawać przepisy dotyczące systemu oświaty.

Wymagania niezbędne do uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego (nauczyciela mianowanego) obejmują:

• umiejętność organizacji i doskonalenia warsztatu pracy, dokonywania ewaluacji własnych działań, a także oceniania ich skuteczności i dokonywania zmian w tych działaniach;
• umiejętność uwzględniania w pracy potrzeb rozwojowych uczniów, problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
• umiejętność wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
• umiejętność zastosowania wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz ogólnych zagadnień z zakresu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich w rozwiązywaniu problemów związanych z zakresem realizowanych przez nauczyciela zadań;
• umiejętność posługiwania się przepisami dotyczącymi systemu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.

Komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący szkołę.

W skład komisji wchodzą:

1) przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący;

2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;

3) dyrektor szkoły;

4) dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Nauczyciel mianowany -> Nauczyciel  dyplomowany

Nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 4 lat od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Nauczyciel mianowany, legitymujący się wyróżniającą oceną pracy, może rozpocząć staż na kolejny stopień awansu zawodowego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego.

Nauczyciel mianowany dołącza plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu.

Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian.

Nauczyciel mianowany ubiegający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego w okresie odbywania stażu powinien w szczególności:

• podejmować działania mające na celu doskonalenie warsztatu i metod pracy, w tym doskonalenie umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
• realizować zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły;
• pogłębiać wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy szkoły, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego – z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której odbywa staż.

Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego obejmują:

• uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej
• wykorzystywanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej
• umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami
• realizację co najmniej trzech z następujących zadań:
• opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych odpowiednio z oświatą, pomocą społeczną lub postępowaniem w sprawach nieletnich
• wykonywanie zadań doradcy metodycznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, eksperta komisji kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy, rzeczoznawcy do spraw programów nauczania, programów wychowania przedszkolnego, podręczników lub środków dydaktycznych, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej
• poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych
• uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie zaawansowanym, a w przypadku nauczycieli języków obcych – uzyskanie umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na poziomie zaawansowanym
• wykonywanie zadań na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi lub innymi podmiotami
• uzyskanie innych znaczących osiągnięć w pracy zawodowej
• umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony.

Komisję kwalifikacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego powołuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

W skład komisji wchodzą:

1) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;

2) dyrektor szkoły, z wyjątkiem przypadku gdy o awans ubiega się dyrektor szkoły;

3) trzej eksperci z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Ministerstwo Edukacji i Nauki w dniu 21 września 2021 roku zaproponowało zmiany w awansie zawodowym nauczycieli, a wśród nich:

- zmniejszenie liczby stopni awansu zawodowego - zlikwidowanie stopnia stażysty i nauczyciela kontraktowego. Nauczyciel wchodzący do zawodu będzie przechodził następującą ścieżkę rozwoju:

• okres wprowadzenia do zawodu nauczyciela (co najmniej 4 lata pracy),
• nauczyciel mianowany,
• nauczyciel dyplomowany;

- egzamin na mianowanie – zaproponowano wprowadzenie wystandaryzowanego zewnętrznego egzaminu praktycznego i teoretycznego po okresie wprowadzenia do zawodu. Zdanie egzaminu będzie warunkiem otrzymania przez nauczyciela mianowania;

- więcej praktyki mniej sprawozdań i planów oraz rezygnacja ze staży – planuje się odbiurokratyzować ścieżkę awansu zawodowego, w tym rezygnację ze staży, planów rozwoju i sprawozdań. Większy nacisk ma być położony na umiejętności praktyczne nauczycieli;

- specjalizacje dla nauczycieli dyplomowanych, czyli umożliwienie nauczycielom dyplomowanym zdobycie 2 specjalizacji zawodowej (dodatek do wynagrodzenia po uzyskaniu stopnia specjalizacji);

- szybsze uzyskanie stopni – proponuje się, by nauczyciel kontraktowy w okresie przejściowym miał możliwość szybszego uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

Status zawodowy

Nauczyciele stażyści i nauczyciele kontraktowi są zatrudniani na podstawie umowy o pracę zgodnie z przepisami ustawy Karta Nauczyciela.

Nauczyciele mianowani i nauczyciele dyplomowani są zatrudniani na podstawie mianowania zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela.

Pracodawcą nauczycieli zatrudnionych w danej szkole jest dyrektor tej szkoły.

Nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania nie podlegają podporządkowaniu służbowemu określonemu w innych przepisach prawnych dla mianowanych funkcjonariuszy państwowych.

W związku z pełnieniem obowiązków służbowych nauczyciel korzysta jednak z prawa do ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone.

Zastępstwa

Przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela.

Godzina doraźnego zastępstwa to godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowana przez nauczyciela powyżej tygodniowego obowiązkowego pensum w zastępstwie nieobecnego nauczyciela.

Wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy.

Godziny doraźnych zastępstw przydziela się nauczycielowi w razie nagłej potrzeby spowodowanej nieobecnością nauczyciela w celu zapewnienia realizacji zadań szkoły (placówki oświatowej), czyli ramowego planu nauczania lub wyłącznie dla zapewnienia opieki uczniom w czasie lekcji.

W przypadku zastępstwa nieobecnego nauczyciela z nauczycielem kontraktowym, mianowanym czy dyplomowanym nawiązuje się stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas określony – na okres wynikający z zastępstwa nieobecnego nauczyciela.

Obowiązki nieobecnego nauczyciela można też powierzyć w zastępstwie nauczycielowi już zatrudnionemu w danej szkole w wymiarze pełnego etatu. Wówczas obowiązują następujące ograniczenia:

• bez zgody nauczyciela tygodniowy wymiar dodatkowych zajęć z tytułu zastępstwa nie może przekraczać ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć (pensum)
• najczęściej 4,5 godziny lekcyjnej tygodniowo; za zgodą nauczyciela wymiar dodatkowych zajęć nie może przekraczać ½ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć (pensum)
• najczęściej 9 godzin lekcyjnych tygodniowo.

Doraźne zastępstwa można także przydzielać nauczycielom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu.

Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych.

Limit godzin ponadwymiarowych wynosi 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, ale przydzielenie nauczycielowi godzin ponadwymiarowych powyżej ¼ tygodniowego pensum wymaga zgody nauczyciela. Limit godzin ponadwymiarowych, jakie realizować może konkretny nauczyciel zależy zatem od wymiaru obowiązkowego tygodniowego pensum tego nauczyciela.

Bez zgody nauczyciela godzin ponadwymiarowych nie można przydzielić, gdy:

• nauczyciel jest w ciąży,
• nauczyciel wychowuje dziecko do lat 4,
• nauczyciel jest w trakcie odbywania stażu,
• dyrektor chce przydzielić godziny w wymiarze większym niż ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.

Nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za wszystkie dodatkowo przepracowane godziny, które wynikają z konieczności zorganizowania przez szkołę zastępstw za nieobecnego nauczyciela, zarówno godziny ponadwymiarowe, jak i godziny doraźnych zastępstw.

Organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw.

Formy wsparcia dla nauczycieli

W rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniom. nauczyciel może oczekiwać wsparcia na terenie przedszkola, szkoły i placówki ze strony nauczycieli psychologów, pedagogów, logopedów, doradców zawodowych i terapeutów pedagogicznych.

Do zadań pedagoga i psychologa należy w szczególności:

• prowadzenie badań i działań diagnostycznych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły i placówki;
• diagnozowanie sytuacji wychowawczych w szkole lub placówce w celu rozwiązywania problemów wychowawczych stanowiących barierę i ograniczających aktywne i pełne uczestnictwo ucznia w życiu szkoły i placówki;
• udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb;
• podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży;
• minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów;
• inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych;
• pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów;
• wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

1. rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły lub placówki,
2. udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Do zadań logopedy należy w szczególności:

• diagnozowanie logopedyczne, w tym prowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia stanu mowy oraz poziomu rozwoju językowego uczniów;
• prowadzenie zajęć logopedycznych dla uczniów oraz porad i konsultacji dla rodziców i nauczycieli w zakresie stymulacji rozwoju mowy uczniów i eliminowania jej zaburzeń;
• podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej we współpracy z rodzicami uczniów;
• wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

1. rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły i placówki,
2. udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Do zadań doradcy zawodowego należy w szczególności:

• systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej;
• gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;
• prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej, z uwzględnieniem rozpoznanych mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów;
• koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę;
• współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego;
• wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Do zadań terapeuty pedagogicznego należy w szczególności:

• prowadzenie badań diagnostycznych uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się w celu rozpoznawania trudności oraz monitorowania efektów oddziaływań terapeutycznych;
• rozpoznawanie przyczyn utrudniających uczniom aktywne i pełne uczestnictwo w życiu szkoły lub placówki;
• prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
• podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających niepowodzeniom edukacyjnym uczniów, we współpracy z rodzicami uczniów;
• wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

1. rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły lub placówki,
2. udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Wsparcie merytoryczne dla nauczycieli i specjalistów udzielających pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce, na wniosek dyrektora szkoły i placówki, zapewniają poradnie oraz placówki doskonalenia nauczycieli.

Nauczyciel - doradca metodyczny

W realizacji programu dydaktycznego szkoły oraz organizowaniu i prowadzeniu doskonalenia zawodowego nauczycieli  - między innymi w zakresie realizacji podstaw programowych, w tym opracowywaniu programów nauczania i diagnozowaniu potrzeb uczniów, czy indywidualizacji procesu nauczania i wychowania – wsparcia nauczycielom udzielają  nauczyciele - doradcy metodyczni na terenie szkoły lub w wojewódzkich/lokalnych ośrodkach doskonalenia nauczycieli.

Nauczyciel - doradca metodyczny jest szczególnie pomocny nauczycielom rozpoczynającym pracę w zawodzie.

Do zadań nauczyciela doradcy metodycznego należy w szczególności wspomaganie nauczycieli oraz rad pedagogicznych w:

• planowaniu, organizowaniu i badaniu efektów procesu dydaktyczno-wychowawczego z uwzględnieniem zróżnicowanych potrzeb uczniów;
• opracowywaniu, doborze i adaptacji programów nauczania;
• rozwijaniu umiejętności metodycznych;
• podejmowaniu działań innowacyjnych.

Nauczyciel - doradca metodyczny realizuje zadania przez:

• udzielanie indywidualnych konsultacji;
• prowadzenie zajęć edukacyjnych, zajęć otwartych oraz zajęć warsztatowych;
• organizowanie innych form doskonalenia wspomagających pracę dydaktyczno-wychowawczą nauczycieli;
• organizowanie i prowadzenie sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli.

Nauczyciel – konsultant

W publicznej placówce doskonalenia zatrudnia się nauczycieli-konsultantów. Nauczyciel-konsultant wykonuje prace związane z diagnozowaniem stanu kwalifikacji nauczycieli, rozpoznawaniem potrzeb w zakresie ich doskonalenia, organizowaniem doskonalenia umiejętności kierunkowych, metodycznych i wychowawczych nauczycieli, gromadzeniem i

upowszechnianiem informacji pedagogicznych.

Do zadań zawodowych nauczycieli-konsultantów należy:

• diagnozowanie stanu kwalifikacji nauczycieli;
• współdziałanie z nadzorem pedagogicznym, nauczycielami doradcami metodycznymi przy określaniu potrzeb doskonalenia nauczycieli;
• organizowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli w zakresie specjalistycznym, metodycznym i wychowawczym, we współpracy ze szkołami wyższymi, zakładami kształcenia nauczycieli i innymi instytucjami prowadzącymi działalność edukacyjną;
• organizowanie doskonalenia doradców metodycznych, kadry kierowniczej, pracowników nadzoru pedagogicznego i innych pracowników oświaty;
• koordynowanie pracy nauczycieli doradców metodycznych oraz udzielanie im merytorycznej i metodycznej pomocy;
• zbieranie, opracowywanie i upowszechnianie informacji pedagogicznej;
• inspirowanie innowacji, postępu pedagogicznego w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych oraz otaczanie tych działań opieką merytoryczną;
• propagowanie i upowszechnianie nowych metod, technik i środków w nauczaniu i wychowaniu;
• organizowanie wymiany doświadczeń między szkołami i nauczycielami prowadzącymi działalność innowacyjną;
• udzielanie pomocy nauczycielom ubiegającym się o stopnie specjalizacji zawodowej;
• pozyskiwanie lub opracowywanie oraz wydawanie i upowszechnianie materiałów metodycznych i pomocniczych dotyczących doskonalenia warsztatu pracy nauczyciela i postępu pedagogicznego;
• współdziałanie z innymi placówkami doskonalenia nauczycieli.

Nauczyciel - opiekun stażu

Nauczycielowi stażyście oraz nauczycielowi kontraktowemu odbywającemu staż przysługuje pomoc przydzielanego przez dyrektora szkoły opiekuna stażu, tj. doświadczonego nauczyciela ze stopniem nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, który jest zatrudniony w danej szkole Zadaniem opiekuna stażu jest udzielanie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu (Patrz punkt „Staż zawodowy”).

Nauczyciel wspomagający

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązkowe jest zatrudnienie nauczyciela wspomagającego w przedszkolach i szkołach, do których uczęszczają uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na autyzm, zespół Aspergera czy niepełnosprawności sprzężone.

Nauczyciel wspomagający to pedagog wspierający, współtworzący zajęcia prowadzone przez nauczyciela przedmiotowego w klasie integracyjnej lub ogólnej, zatrudniony w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Nauczyciele wspomagający:

• prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami zajęcia edukacyjne oraz wspólnie z innymi nauczycielami, specjalistami i wychowawcami grup wychowawczych realizują zintegrowane działania i zajęcia określone w programie;
• prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami, specjalistami i wychowawcami grup wychowawczych pracę wychowawczą z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;
• uczestniczą, w miarę potrzeb, w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez innych nauczycieli oraz w zintegrowanych działaniach i zajęciach, określonych w programie, realizowanych przez nauczycieli, specjalistów i wychowawców grup wychowawczych;
• udzielają pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne oraz nauczycielom, specjalistom i wychowawcom grup wychowawczych realizującym zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie, w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;
• prowadzą zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne.

Nauczyciel wspomagający posiada kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej.

W klasach integracyjnych obowiązują specjalne normy dotyczące liczby dzieci: liczba uczniów w oddziale integracyjnym wynosi nie więcej niż 20, w tym nie więcej niż 5 uczniów z niepełnosprawnościami.

Dyrektor powinien samodzielnie ocenić, jaki wymiar zajęć należy zapewnić nauczycielowi wspomagającemu, aby szkoła realizowała zalecenia wynikające z orzeczeń. Nie w każdym przypadku musi być to wymiar pełny.

System wynagrodzeń

Minister właściwy do spraw edukacji i nauki corocznie określa minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, nawet jeśli kwota bazowa, od której zależy płaca podstawowa w szkole, nie uległa zmianie.

Kwestie wynagradzania nauczycieli reguluje ustawa Karta Nauczyciela z 26 stycznia 1982 r. (z późniejszymi zmianami) oraz rozporządzenie ministra ds. edukacji i nauki w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (z późn. zmianami, ostatnia nowelizacja z dnia 22 kwietnia 2021 roku).

Wynagrodzenie nauczycieli składa się z: wynagrodzenia zasadniczego, dodatków za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy, oraz za warunki pracy, wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych (mieszkaniowego i wiejskiego).

Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela jest uzależniona od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy, wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska oraz trudnych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia warunków pracy.

Średnie wynagrodzenie nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego powinno wynosić następujący procent kwoty bazowej określonej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej:

• dla nauczycieli stażystów - 100%,
• dla nauczycieli kontraktowych - 111%,
• dla nauczycieli mianowanych - 144%,
• dla nauczycieli dyplomowanych - 184%

kwoty bazowej określanej dla pracowników państwowej sfery budżetowej, ustalanej corocznie w ustawie budżetowej.

Od 1 września 2020 r. minimalne wynagrodzenie za pracę nauczycieli wynosi (w PLN):

Podstawę do ustalenia minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela stanowi najwyższy posiadany przez nauczyciela poziom wykształcenia.

Nauczyciel stażysta odbywający staż na stopień nauczyciela kontraktowego otrzymuje jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1000 zł. Świadczenie jest wypłacane w terminie do dnia 30 września roku, w którym nauczyciel rozpoczął staż.

Nauczyciel stażysta pozostający jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy, świadczenie otrzymuje w szkole wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia

Więcej informacji na temat zarobków nauczycieli znajduje się w aktualizowanej przez krajowe biura Eurydice publikacji internetowej: Teachers' and School Heads' Salaries and Allowances in Europe (Teachers' and School Heads' Salaries and Allowances in Europe 2019/20. Eurydice Facts and Figures. Luxembourg: Publications Office of the European Union, dostęp: https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/teachers-salaries-2021_en

Rozwiązania dotyczące wynagrodzenia nauczycieli w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty – epidemii COVID-19 obowiązują do 31 grudnia 2021 roku

Nauczyciele realizujący zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia powinni otrzymać wynagrodzenie za pracę w składnikach i wysokości wynikających z ich uprawnień.

Za zajęcia zrealizowane powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczyciel powinien otrzymać również wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe.

W okresie, w którym nauczyciele nie świadczyli pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, lecz  pozostawali w gotowości do pracy, zachowali prawo do wynagrodzenia zasadniczego w wysokości wynikającej z ich osobistego zaszeregowania oraz dodatku funkcyjnego.

(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, Dz.U. 2020 poz. 493).

Czas pracy

Ogólny czas pracy

W ramach czasu pracy nauczyciel zobowiązany jest realizować:

1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz;

2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;

3) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

W Polsce legislacja reguluje ogólny czas pracy nauczyciela i wymiar zajęć dydaktycznych (pensum).

Specyfika pracy nauczyciela polega między innymi na możliwości wykonywania pracy indywidualnej w dowolnym miejscu.

Wymiar godzin zajęć dydaktycznych (pensum)

Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo.

Nauczyciel obowiązany jest realizować zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, bezpośrednio z uczniami w wymiarze od 18 do 30 godzin w zależności od typu placówki lub ustalonym przez dyrektora szkoły/organ prowadzący.

Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami, jest zróżnicowany i uzależniony od typu szkoły i wykonywanych zajęć.

Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć ustala się według następujących norm:

Nauczyciele realizujący 18-godzinny wymiar zajęć dydaktycznych tygodniowo (przy czym 1 godzina dydaktyczna trwa 45 minut) mogą prowadzić zajęcia w wymiarze do 27 godzin tygodniowo za zgodą organu prowadzącego szkołę, o którą występuje dyrektor szkoły, po uzyskaniu opinii rady pedagogicznej.

Podstawę wynagrodzenia nauczyciela pełnoetatowego stanowi 18-godzinny tygodniowy wymiar zajęć, a za godziny wykraczające poza ten wymiar nauczyciele otrzymują dodatkowe wynagrodzenie.

Nauczycielowi korzystającemu z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie przydziela się godzin ponadwymiarowych.

W szczególnych przypadkach, podyktowanych koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych, zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.

Nauczyciel może być obowiązany do realizowania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych także w porze nocnej. Za każdą godzinę pracy w porze nocnej nauczycielowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 15% godzinowej stawki wynagrodzenia zasadniczego.

Za zgodą organu prowadzącego szkołę dyrektor może nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć obniżyć tygodniowy wymiar zajęć na czas określony lub do odwołania. Nauczycielom dokształcającym się, wykonującym inne ważne społecznie zadania lub – jeżeli to wynika z organizacji pracy w szkole – dyrektor szkoły może ustalić czterodniowy tydzień pracy.

Dodatkowe regulacje dot. czasu pracy

Dyrektorom oraz innym nauczycielom sprawującym funkcje kierownicze w szkołach i placówkach obniża się tygodniowy wymiar godzin zajęć w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy.

Dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz innym nauczycielom, korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, zasadniczo nie przydziela się godzin ponadwymiarowych.

Nauczyciele zatrudnieni w urzędach są zobowiązani pracować 40 godzin tygodniowo.

Łączny wymiar zatrudnienia nauczyciela w publicznej placówce doskonalenia nie może przekraczać 1 i 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych dla stanowiska zgodnego ze specjalnością nauczyciela-doradcy metodycznego.

Ewidencja czasu pracy

Zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz są rejestrowane i rozliczane w okresach tygodniowych odpowiednio w dziennikach lekcyjnych lub dziennikach zajęć.

W stosunku do nauczycieli należy prowadzić ewidencję czasu pracy, w której będą odnotowane informacje o:

• liczbie godzin przepracowanych w porze nocnej,
• dniach wolnych od pracy, z oznaczeniem tytułu ich udzielenia,
• rodzaju i wymiarze zwolnień od pracy,
• rodzaju i wymiarze innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy,
• wymiarze nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy

Ferie i urlopy

Nauczyciele mają prawo do odpłatnego czasu wolnego podczas ferii oraz świąt państwowych i religijnych, co w praktyce oznacza, że nauczyciele mają w ciągu roku ponad trzy miesiące czasu wolnego od pracy.

Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania.

Ferie letnie trwają około 2 miesięcy. Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora szkoły do przeprowadzenia podczas ferii egzaminów lub wykonywania prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego, opracowania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie, ale zajęcia te nie mogą trwać dłużej niż 7 dni.

Za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.

W wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nauczyciela uwzględnia się:

• wynagrodzenie zasadnicze;
• dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy;
• wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
• dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej;
• odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy;
• wynagrodzenie za pracę w święto;
• jednorazowy dodatek uzupełniający.

Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.

Dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.

Po przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć nauczyciel ma prawo do płatnego urlopu na okres do 1 roku dla poratowania zdrowia w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia, jeżeli komisja lekarska uzna, że stan zdrowia nauczyciela tego wymaga.

Dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia:

• w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia:

1. a) choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub
2. b) choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lub

• na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.

Dyrektor szkoły na pisemny wniosek nauczyciela o udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia wydaje skierowanie na badanie lekarskie przeprowadzane przez uprawnionego lekarza. Uprawniony lekarz orzeka o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia.

W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych.

Nauczycielowi można udzielić kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niż po upływie roku od dnia zakończenia poprzedniego urlopu dla poratowania zdrowia. Łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat.

Kobieta ma prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni, 6 tygodni urlopu dodatkowego oraz 26 tygodni urlopu rodzicielskiego – łącznie w przypadku urodzenia jednego dziecka matka/rodzice mają prawo do 52 tygodni tych urlopów.

Jedno z rodziców ma prawo do bezpłatnego urlopu wychowawczego, trwającego maksymalnie 3 lata na jedno dziecko.

Nauczyciel uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć dyrektorowi szkoły pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy oraz odpowiednio obniżenie wymiaru zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru zatrudnienia w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. A nauczycielowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat miałoby przysługiwać w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

W razie gdy czas pracy kobiety karmiącej dziecko wynosi ponad 4 godziny ciągłej pracy dziennie, przysługuje jej prawo korzystania z jednej godziny przerwy wliczanej do czasu pracy.

Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przysługuje urlop płatny dla dalszego kształcenia się oraz inne ulgi i świadczenia związane z tym kształceniem - na udział w obowiązkowych zajęciach oraz przygotowanie się do egzaminów i pisanie pracy magisterskiej (zazwyczaj otrzymują w roku 21 dni wolnych od pracy na zajęcia i sesje egzaminacyjne oraz 21 dni na pisanie pracy magisterskiej). Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn.

Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn.

Awans zawodowy

Nauczyciel może uzyskać następujące stopnie awansu zawodowego:

• nauczyciela stażysty
• nauczyciela kontraktowego
• nauczyciela mianowanego
• nauczyciela dyplomowanego (patrz: Staż zawodowy).

Osoba nieposiadająca stopnia awansu zawodowego z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.

Nauczyciele akademiccy legitymujący się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej lub osoby posiadające co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy uzyskują z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole stopień nauczyciela kontraktowego.

Nauczyciele akademiccy, posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole wyższej, z dniem nawiązania stosunku pracy w kolegium pracowników służb społecznych uzyskują stopień nauczyciela mianowanego.

Nauczyciele akademiccy, posiadający stopień naukowy oraz legitymujący się co najmniej 5-letnim okresem pracy w szkole wyższej, z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskują stopień nauczyciela mianowanego.

Nauczycielowi dyplomowanemu, posiadającemu co najmniej 20-letni okres pracy w zawodzie nauczyciela, w tym co najmniej 10-letni okres pracy jako nauczyciel dyplomowany, oraz znaczący i uznany dorobek zawodowy, na wniosek Kapituły do Spraw Profesorów Oświaty może być nadany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania tytuł honorowy profesora oświaty.

Uzyskanie przez nauczyciela określonego stopnia awansu zawodowego jest uwarunkowane:

• posiadaniem wymaganych kwalifikacji;
• odbyciem stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela w okresie stażu - podczas stażu nauczyciel realizuje indywidualny plan rozwoju zawodowego;
• uzyskaniem akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie - w przypadku nauczyciela stażysty;
• zdaniem egzaminu przed komisją egzaminacyjną - w przypadku nauczyciela kontraktowego;
• uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie – w przypadku nauczyciela mianowanego.

W roku szkolnym 2019/2020 zatrudnionych było w przeliczeniu na pełne etaty 513868 nauczycieli, w tym 21241 stażystów (4%), 81704 nauczycieli kontraktowych (16%), 98304 (19%) nauczycieli mianowanych oraz 288080 (56%) dyplomowanych. Bez stopnia awansu zatrudnionych było 25538 (5%) nauczycieli (GUS: Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2019/2020).

Awans zawodowy w administracji oświatowej

Poza możliwością uzyskania stopni awansu zawodowego i zagwarantowaną ustawowo zmianą uposażenia uzależnioną od poziomu wykształcenia, uzyskanego stopnia awansu zawodowego i stażu pracy, nauczyciel wewnątrz szkoły ma niewielkie możliwości awansu, ponieważ skala funkcji i stanowisk w obecnej strukturze jest bardzo ograniczona.

Nauczyciel, jeżeli posiada wymagane kwalifikacje i staż pracy oraz odpowiedni stopień awansu zawodowego, ma prawo do ubiegania się o stanowisko dyrektora szkoły, kuratora oświaty lub wizytatora w urzędach administracji oświatowej.

Jeżeli posiada odpowiednie kwalifikacje, może również zmienić miejsce pracy ze szkoły podstawowej na średnią lub podjąć pracę na stanowisku doradcy lub nauczyciela-konsultanta w placówkach doskonalenia nauczycieli. Często jednak taki awans zawodowy jest wynikiem propozycji z zewnątrz, a nie zagwarantowanym awansem w karierze nauczycielskiej.

Pewne stanowiska (np. dyrektora szkoły czy kuratora oświaty) osiągalne są wyłącznie w wyniku konkursów i na określoną przepisami kadencję. Nie są zatem awansem stałym, a w wyniku kolejnego konkursu można je stracić, co równa się powrotowi do grona szeregowych nauczycieli.

Mimo że dla nauczycieli dostępne są kursy i obowiązują stopnie awansu zawodowego, ukończenie kursu lub zdobycie stopnia awansu zawodowego nie zapewnia stanowiska kierowniczego.

Stanowiska w szkołach i placówkach sektora oświaty:

• nauczyciel
• nauczyciel doradca metodyczny
• nauczyciel konsultant
• kierownik (np. laboratorium, pracowni, warsztatów szkolnych, praktyki pedagogicznej, internatu)
• wicedyrektor i dyrektor.

Stanowiska w kuratoriach oświaty:

• wizytator
• starszy wizytator
• naczelnik wydziału
• dyrektor wydziału
• wicekurator i kurator oświaty.

Stanowiska w ministerstwie:

• wizytator
• starszy wizytator
• główny wizytator.

Ocena pracy nauczyciela

Ocena pracy nauczyciela jest oddzielona od awansu - podczas awansu oceniany jest dorobek zawodowy nauczyciela za okres stażu.

Ocena dorobku zawodowego

Ocena pracy

Nauczyciel zobowiązany jest:

• rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
• wspierać każdego ucznia w jego rozwoju;
• dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego;
• doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły;
• kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego
• dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Praca nauczyciela, z wyjątkiem pracy nauczyciela stażysty, podlega ocenie.

Ocena pracy nauczyciela może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie  roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego – która jest warunkiem nadania kolejnego stopnia awansu.

Nie obowiązują szczegółowe  kryteria oceny pracy nauczycieli - w prawie oświatowym nie zostały określone szczegółowe obowiązki nauczyciela, które są brane pod uwagę przez dyrektora szkoły przy ustalaniu oceny jego pracy - a dyrektor nie ma podstaw prawnych, by tworzyć wewnątrzszkolny regulamin oceny pracy nauczycieli.

Nauczyciel może być oceniony z inicjatywy dyrektora placówki, która go zatrudnia  lub na wniosek:

• samego nauczyciela kontraktowego, mianowanego lub dyplomowanego,
• organu prowadzącego szkołę,
• rady szkoły,
• rady rodziców.
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli - kuratora oświaty,

Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym:

• ocena wyróżniająca;
• ocena bardzo dobra;
• ocena dobra;
• ocena negatywna.

Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu między innymi  w razie  uzyskania  negatywnej oceny pracy.

Ocenie podlega:

• rzetelność realizacji zadań związanych z powierzonych stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
• wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju;
• dążenie do pełni własnego rozwoju osobowego;
• doskonalenie zawodowe, zgodnie z potrzebami szkoły;
• kształcenie i wychowywanie młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;
• dbanie o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.
• realizacja zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz
• realizacja innych zajęć i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów;
• realizacja zajęć i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym;
• kierowanie się w swoich działaniach dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynikała z uzasadnionego przekonania, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia albo dobrem publicznym.

W ocenie pracy nauczyciela pomocne są:

• analiza dokumentacji szkolnej prowadzonej przez nauczyciela;
• obserwacje prowadzonych zajęć;
• wnioski z nadzoru pedagogicznego;
• dokumentacja dotycząca podejmowanych przedsięwzięć (udział uczniów w konkursach, olimpiadach i ich osiągnięcia);
• arkusz samooceny.

Ocena pracy nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego może być także dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego, z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek:

• nauczyciela;
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty;
• organu prowadzącego szkołę;
• rady szkoły;
• rady rodziców.

O wszczęciu procedury oceny pracy z własnej inicjatywy lub na wniosek:

• organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli - kuratora oświaty,
• organu prowadzącego szkołę,
• rady szkoły,
• rady rodziców

należy niezwłocznie zawiadomić nauczyciela na piśmie.

Ocena pracy dokonywana jest w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy dyrektora - w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy.

Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynikała z uzasadnionego przekonania, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia albo dobrem publicznym.

Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, który przy jej dokonywaniu:

• zasięga opinii rady rodziców, z wyjątkiem szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców;
• może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego;
• na wniosek nauczyciela zasięga, a z własnej inicjatywy może zasięgnąć opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego, czy opinii opiekuna naukowo-dydaktycznego.

Ocenę pracy ustala się po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń.

Nauczyciel, po ustaleniu oceny jego pracy, otrzymuje kartę oceny pracy zawierającą ocenę pracy, jej uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania albo wniosku o ponowne ustalenie oceny.

 Od ustalonej oceny pracy, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia, przysługuje:

1) nauczycielowi – prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora szkoły, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora placówki, do kuratora oświaty;

2) dyrektorowi szkoły, nauczycielowi, któremu czasowo powierzono pełnienie obowiązków dyrektora szkoły, oraz nauczycielowi pełniącemu w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły przez okres co najmniej 6 miesięcy, a także dyrektorowi placówki doskonalenia nauczycieli, nauczycielowi, któremu czasowo powierzono pełnienie obowiązków dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli, oraz nauczycielowi pełniącemu w zastępstwie obowiązki dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli przez okres co najmniej 6 miesięcy – prawo złożenia wniosku o ponowne ustalenie oceny jego pracy do organu, który tę ocenę ustalił.

Oceny pracy nauczyciela, któremu powierzono zadania doradcy metodycznego, dokonuje dyrektor szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, po uzyskaniu oceny pracy dokonanej przez dyrektora właściwej placówki doskonalenia nauczycieli, w zakresie dotyczącym wykonywania zadań doradcy metodycznego.

Oceny pracy dyrektora szkoły, nauczyciela, któremu czasowo powierzono pełnienie obowiązków dyrektora szkoły, oraz nauczyciela pełniącego w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły przez okres co najmniej 6 miesięcy dokonuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, a w przypadku gdy organ prowadzący szkołę jest jednocześnie organem sprawującym nadzór pedagogiczny – oceny dokonuje ten organ.

W przypadku placówek doskonalenia nauczycieli oceny pracy dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli, nauczyciela, któremu czasowo powierzono pełnienie obowiązków dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli, oraz nauczyciela pełniącego w zastępstwie obowiązki dyrektora placówki doskonalenia nauczycieli przez okres co najmniej 6 miesięcy dokonuje kurator oświaty w porozumieniu z organem prowadzącym placówkę.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do nauczycieli szkół artystycznych, zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich odpowiednio – minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania, określa, w drodze rozporządzenia, tryb dokonywania oceny pracy nauczycieli, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, szczegółowy zakres informacji zawartych w karcie oceny pracy, skład i sposób powoływania zespołu oceniającego oraz szczegółowy tryb postępowania odwoławczego, mając na uwadze konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu wykonywania pracy przez nauczycieli.

Przeniesienia

Nauczyciele poszukują pracy indywidualnie, bezpośrednio w szkołach lub placówkach oświatowych.

Nauczyciele mogą swobodnie zmieniać miejsca pracy lub rezygnować z pracy w systemie oświaty i podejmować pracę w innych działach gospodarki.

Przeniesienie służbowe bywa wykorzystywane w razie braku możliwości zatrudnienia nauczyciela w dotychczasowej szkole z przyczyn organizacyjnych. Przeniesienie służbowe nauczycieli można stosować wyłącznie w stosunku do nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania. Zmiana miejsca wykonywania pracy przez nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę może więc nastąpić wyłącznie w drodze rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy i nawiązania nowego.

Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie same lub inne stanowisko. W przypadku przeniesienia nauczyciela do innej szkoły na inne niż dotychczas zajmowane stanowisko obowiązuje go tygodniowy wymiar zajęć właściwy do tego stanowiska.

Przeniesienie nauczyciela z urzędu do innej miejscowości może nastąpić pod warunkiem zapewnienia nauczycielowi w nowym miejscu pracy odpowiedniego do jego stanu rodzinnego mieszkania oraz miejsca pracy dla współmałżonka, jeśli jest on nauczycielem.

Tab. Procedura przeniesienia nauczyciela krok po kroku

Zwolnienia (rozwiązywanie stosunku pracy)

Nauczyciele, tak jak i inni pracownicy, mają możliwość rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron. Jeżeli natomiast strony nie dojdą do porozumienia, rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić za wypowiedzeniem.

Nauczyciel może być zwolniony w razie całkowitej lub częściowej likwidacji szkoły.

Jeżeli dalsze zatrudnienie nauczyciela nie jest możliwe, dyrektor szkoły przenosi nauczyciela w stan nieczynny lub, na wniosek nauczyciela, rozwiązuje z nim stosunek pracy.

Nauczyciele zatrudnieni w pełnym wymiarze godzin, którzy otrzymali wypowiedzenia z przyczyn organizacyjnych mają 30 dni na podjęcie decyzji o przejściu w stan nieczynny.

Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, do czasu wygaśnięcia stosunku pracy.

Dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócić do pracy w pierwszej kolejności nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym, gdy tylko taka możliwość zaistnieje. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy.

Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania ulega rozwiązaniu z następujących przyczyn:

• na wniosek nauczyciela;
• w razie czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą, jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – 270 dni. W szczególnie uzasadnionych wypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w razie choroby i macierzyństwa, lub zostanie mu udzielony urlop dla poratowania zdrowia;
• w razie orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy;
• w razie uzyskania negatywnej oceny pracy;
• w razie cofnięcia skierowania do nauczania religii w szkole na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
• na mocy porozumienia stron;
• w razie nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne.

Stosunek pracy nauczyciela wygasa z mocy prawa w razie:

• prawomocnego ukarania w postępowaniu dyscyplinarnym karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy oraz karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania lub karą wydalenia z zawodu nauczycielskiego
• prawomocnego skazania na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych,
• prawomocnego skazania za przestępstwo popełnione umyślnie
• upływu trzymiesięcznego okresu odbywania kary pozbawienia wolności
• stwierdzenia, że nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane z naruszeniem warunków dotyczących zatrudnienia nauczycieli określonych w ustawie Karta Nauczyciela.

Rozwiązanie umowy o pracę zawartej z nauczycielem na czas nieokreślony następuje z końcem roku szkolnego, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem.

Emerytury

Nauczyciele oraz członek jego rodziny mają prawo do zaopatrzenia emerytalnego określonego w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że nauczyciel zaliczany jest do pracowników wykonujących pracę o szczególnym charakterze.

Emerytura nauczycielska jest świadczeniem nabywanym przez nauczyciela bez względu na wiek po osiągnięciu wymaganego stażu ubezpieczeniowego i rozwiązaniu stosunku pracy.

Nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę.

Nauczyciel urodzony po 31 grudnia 1948 roku może zwrócić się o następujące świadczenia:

• emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym,
• emeryturę z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze,
• emeryturę nauczycielską,
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
• emeryturę pomostową.

Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym

Nauczyciel, jak każdy pracownik może przejść na emeryturę, gdy osiągnie powszechny wiek emerytalny. 

Od 1 października 2017 r.  obowiązuje niższy wiek emerytalny, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym przysługuje niezależnie od długości stażu, czyli czasu zatrudnienia.

Powszechną emeryturę obliczamy według tzw. nowych zasad. Wysokość takiej emerytury zależy m.in.: od sumy zwaloryzowanych składek emerytalnych, od kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego, od średniego dalszego trwania życia właściwego dla wieku, w którym nastąpi przejście na emeryturę.

Emerytura z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze

Praca nauczyciela uznawana jest  za pracę w szczególnym charakterze. Oznacza to, że nauczycie może zwrócić się o przyznanie emerytury w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny.

Taka emerytura może zostać mu przyznana jeżeli:

• skończył 55 lat i na dzień 1 stycznia 1999 r. miał co najmniej:
• 20 lat stażu (okresów składkowych i nieskładkowych),
• 15 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
• skończył 60 lat i na dzień 1 stycznia 1999 r. miał co najmniej:
• 25 lat stażu (okresów składkowych i nieskładkowych),
• 15 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
• nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE).

Emerytura nauczycielska na podstawie ustawy Karta Nauczyciela

Nauczyciele mogą przejść na emeryturę nauczycielską, jeśli spełnią następujące warunki:

• na dzień 31 grudnia 2008 r. legitymowali się co najmniej 30 latami zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat w pracy nauczycielskiej wykonywanej co najmniej w połowie obowiązkowego wymiaru zajęć
• nauczyciele szkoły, placówki, zakładu specjalnego lub zakładu poprawczego czy schroniska dla nieletnich: posiadali przynajmniej 25-letnie zatrudnienie, w tym co najmniej 20 lat pracy nauczycielskiej w szkolnictwie specjalnym wykonywanej co najmniej w połowie obowiązkowego wymiaru zajęć;
• są członkiem OFE (otwartego funduszu emerytalnego)
• rozwiążą na własny wniosek stosunek pracy.

Nauczyciele mogą również otrzymać emeryturę nauczycielską, gdy ich stosunek pracy zostanie rozwiązany z inicjatywy dyrektora szkoły lub wygaśnie, jeżeli:

• szkoła zostanie zlikwidowana całkowicie lub częściowo

albo nastąpią:

• zmiany organizacyjne, które spowodują, że w szkole będzie mniej oddziałów,
• zmiany planu nauczania, które uniemożliwią dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć,
• stosunek pracy wygaśnie, gdy nauczyciel pozostaje w stanie nieczynnym:
• po sześciu miesiącach,
• dlatego, że odmówi podjęcia pracy, kiedy będzie można go do niej przywrócić.

Aby mieć prawo do emerytury nauczycielskiej nauczyciel musi zrezygnować z pracy nauczyciela we wszystkich szkołach.

Emeryturę nauczycielską nauczyciel może także otrzymać, jeżeli:

• ma odpowiedni staż;
• ma odpowiedni wiek, czyli: skończy 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) przed

1 października 2017 r., ale nie osiągnie przed tym dniem podwyższonego wieku emerytalnego, albo skończy 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) po 30 września 2017 r. a najpóźniej 31 sierpnia 2018 r.,

• nie jesteś członkiem OFE lub za pośrednictwem ZUS (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) złoży wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa,
• rozwiąże na swój wniosek stosunek pracy do 31 sierpnia 2018 r.,
• złożysz wniosek ZSU o emeryturę do 31 sierpnia 2018 r.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom zatrudnionym w:

• publicznych i niepublicznych przedszkolach,
• szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych,
• publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego,
• młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
• młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
• specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych,
• specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży, które wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania,
• ośrodkach, które umożliwiają:
• dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami,
• dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną jest niepełnosprawność intelektualna, realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego (w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej), obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,
• placówkach, które zapewniają uczniom opiekę i wychowanie, gdy uczą się poza miejscem stałego zamieszkania.

Nauczyciele mogą otrzymać świadczenie kompensacyjne, jeśli spełnią trzy poniższe

warunki:

• skończą określony wiek:
• kobiety: 55 lat – w latach 2009–2024, 56 lat – w latach 2025–2026, 57 lat – w latach 2027–2028, 58 lat – w latach 2029–2030, 59 lat – w latach 2031–2032,
• mężczyźni: 55 lat – w latach 2009–2014, 56 lat – w latach 2015–2016, 57 lat – w latach 2017–2018, 58 lat – w latach 2019–2020, 59 lat – w latach 2021–2022, 60 lat – w latach 2023–2024, 61 lat – w latach 2025–2026, 62 lata – w latach 2027–2028, 63 lata – w latach 2029–2030, 64 lata – w latach 2031–2032;
• mają co najmniej 30 lat stażu, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej w jednej z wyżej wymienionych placówek w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
• rozwiążą stosunek pracy.

Emerytura pomostowa

Emerytura pomostowa rozumiana jest jako świadczenie pieniężne przysługujące niektórym pracownikom wykonującym pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Emerytura pomostowa przysługuje nielicznej grupie nauczycieli.

Mogą starać o nią nauczyciele pracujący w:

• młodzieżowym ośrodku wychowawczym,
• młodzieżowym ośrodku socjoterapii,
• ośrodku szkolno-wychowawczym,
• schronisku dla nieletnich,
• zakładzie poprawczym.

Aby otrzymać taką emeryturę, nauczyciel musi spełnić następujące warunki:

• skończyć 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni),
• mieć co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni) stażu,
• mieć co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy,
• wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
• rozwiązać stosunek pracy.