Mobilność słuchaczy
Na poziomie krajowym nie istnieją programy czy inicjatywy wspierające mobilność uczących się osób dorosłych. Możliwości wyjazdu za granicę oferuje jedynie program UE Erasmus+ (2014-2020; 2021-2027) oraz program Edukacja w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG). Operatorem programów jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Projekty Akcji 1 (Mobilność edukacyjna) programu Erasmus+ są adresowane do dorosłych słuchaczy z grup defaworyzowanych, a szczególnie do osób niskowykwalifikowanych. Uczestnikami projektu mogą być jedynie osoby, które uczestniczą w formie kształcenia dorosłych w placówce wysyłającej. Projekty mogą obejmować grupowe wyjazdy dorosłych słuchaczy (od 2 do 30 dni) lub wyjazdy indywidualne (od 2 do 30 dni).
Wyjazdy grupowe umożliwiają słuchaczom korzystanie z innowacyjnych metod uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego w placówce przyjmującej za granicą (np. wzajemne uczenie się; nauka w miejscu pracy; wolontariat) i koncentrują się na kompetencjach kluczowych lub takich zagadnieniach jak włączanie środowisk defaworyzowanych, różnorodność oraz cyfrowe, środowiskowe i partycypacyjne aspekty programu. W ramach mobilności indywidualnej słuchacze mogą wyjechać do placówki zagranicznej w celu podniesienia poziomu wiedzy i umiejętności. Indywidualny program edukacyjny obejmuje różne formy uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego (np. zajęcia w klasie, nauka w miejscu pracy, obserwacja pracy na danym stanowisku).
Możliwości krótkoterminowych wyjazdowych oferują również dorosłym słuchaczom projekty Akcji 2 programu Erasmus+. Wyjazdy te są związane z celami danego projektu. Zob. informacje w podrozdziale 13.6.2 „Wymiar międzynarodowy: programy nauczania, partnerstwa, sieci w kształceniu dorosłych / Partnerstwa i sieci”.
Program Edukacja MF EOG jest finansowany przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię.W komponencie „Współpraca instytucjonalna na rzecz poprawy jakości i dopasowania oferty edukacyjnej” fundusze przyznaje się m.in. na wymianę doświadczeń i dobrych praktyk oraz wspólne inicjatywy z państwami-darczyńcami, które obejmują na przykład seminaria, spotkania edukacyjne i intensywne szkolenia dla uczących się osób oraz kadry wszystkich sektorów edukacji formalnej i pozaformalnej, włącznie z edukacją dorosłych.
Nie istnieją specjalne ogólnokrajowe przepisy czy zalecenia dotyczące uznawania okresu mobilności dorosłych słuchaczy. Istnieją natomiast uregulowane przepisami mechanizmy walidacji efektów uczenia się uzyskanych poza systemem edukacji formalnej – w ramach edukacji pozaformalnej lub nieformalnej. Na przykład osoby dorosłe mogą przystąpić do egzaminów eksternistycznych, przeprowadzanych przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne. Osoby, które zdały egzamin, otrzymują świadectwo na poziomie szkoły podstawowej lub średniej i / lub świadectwo lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, zależnie od rodzaju egzaminu. Na poziomie szkolnictwa wyższego uczelnie spełniające określone w przepisach warunki mogą potwierdzić efekty uczenia się uzyskane przez osoby ubiegające się o przyjęcie na studia pierwszego lub drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie. W wyniku walidacji efektów uczenia się uczelnia może zaliczyć maksymalnie 50% punktów ECTS przypisanych do zajęć, które są objęte programem studiów. Zintegrowany System Kwalifikacji obejmuje również różne kwalifikacje cząstkowe, które można zdobyć w drodze procesu walidacji efektów uczenia się.
Inne przydatne informacje
Kształcenie cudzoziemców
Zgodnie ustawą Prawo oświatowe z 14 grudnia 2016 r. (z późn. zm.) cudzoziemcy należący do określonych grup mogą korzystać z nauki w publicznych szkołach dla dorosłych i uczestniczyć w zawodowych kursach kwalifikacyjnych prowadzonych przez placówki publiczne w ramach kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych na takich samych warunkach jak obywatele polscy, tj. nieodpłatnie. Do tych grup należą min.: obywatele państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) lub Konferencji Szwajcarskiej oraz członkowie ich rodzin posiadający prawo pobytu lub stałego pobytu; osoby posiadające określony rodzaj zezwolenia na pobyt lub szczególny status, np. uchodźcy.
Pozostali cudzoziemcy mogą korzystać z nauki w szkole lub kształcenia ustawicznego jako stypendyści otrzymujący stypendium odpowiedniego organu (np. ministra ds. oświaty, organu władz lokalnych prowadzącego dany typ szkoły / placówki, dyrektora szkoły / placówki) lub na warunkach odpłatności. W przypadku odpłatności organ prowadzący daną szkołę / placówkę ustala wysokość opłat i podejmuje decyzje dotyczące częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat.
Mobilność nauczycieli i trenerów
Na poziomie krajowym nie istnieją programy ani projekty oferujące możliwości wyjazdu nauczycielom i trenerom z sektora edukacji dorosłych. Osoby te korzystają z oferty programu UE Erasmus+ oraz programu Edukacja w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG). Operatorem obydwu programów w Polsce jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
W projektach mobilności w Akcji 1 (Mobilność edukacyjna) programu Erasmus+ mogą uczestniczyć nauczyciele, szkoleniowcy / trenerzy oraz inni pracownicy sektora edukacji dorosłych. Projekty te oferują kadrze edukacji dorosłych trzy formy mobilności: obserwacja pracy na danym stanowisku (ang. job shadowing) (od 2 do 60 dni), prowadzenie zajęć dydaktycznych lub szkoleń (od 2 do 365 dni) oraz kursy i szkolenia (od 2 do 30 dni).
Wszystkie projekty mogą obejmować mobilność mieszaną, łączącą mobilność fizyczną (do której odnoszą się podane wyżej limity dni) z mobilnością wirtualną.
Możliwości krótkoterminowych wyjazdowych oferują również kadrze edukacji dorosłych różne projekty Akcji 2 i 3 programu Erasmus+. Wyjazdy te są związane z celami danego projektu. Zob. informacje w podrozdziale 13.6.2 „Wymiar międzynarodowy: programy nauczania, partnerstwa, sieci w kształceniu dorosłych / Partnerstwa i sieci”.
Program Edukacja MF EOG jest finansowany przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię. W ramach komponentu „Rozwój zawodowy kadry” pracownicy sektora edukacji dorosłych, podobnie jak innych sektorów edukacji formalnej i pozaformalnej, mogą uczestniczyć w wizytach studyjnych do państw-darczyńców i intensywnych szkoleniach prowadzonych przez trenerów / ekspertów z tych państw. Komponent „Współpraca instytucjonalna na rzecz poprawy jakości kształcenia o dopasowania oferty edukacyjnej” obejmuje mobilność kadry z różnych sektorów edukacji formalnej i pozaformalnej, włącznie z edukacją dorosłych, której celem jest uaktualnienie oferty dydaktycznej oraz wymiana doświadczeń i dobrych praktyk (m.in. seminaria, konferencje, spotkania edukacyjne, intensywne szkolenia).
Nauczyciele pracujący w placówkach edukacji dorosłych, które należą do systemu oświaty, podlegają tym samym przepisom co nauczyciele szkolni.. Przepisy określają jedynie ogólne uprawnienia urlopowe związane z doskonaleniem zawodowym nauczycieli, nie odnosząc się bezpośrednio do mobilności międzynarodowej. Ponadto, podobnie jak nauczyciele zatrudnieni w szkołach dla dzieci i młodzieży, nauczyciele pracujący w tym sektorze systemu oświaty podlegają okresowej ocenie pracy. W ocenie uwzględnia się m.in. aktywność nauczycieli w doskonaleniu zawodowym, włącznie z formami doskonalenia za granicą. Nie istnieją specjalne ogólnokrajowe regulacje czy zalecenia dotyczące uznawania okresu mobilności nauczycieli lub trenerów z sektora edukacji dorosłych. Zob. szczegółowe informacje w podrozdziale 13.1.2.