Skip to main content
European Commission logo
EACEA National Policies Platform:Eurydice
Finansowanie edukacji

Poland

3.Finansowanie edukacji

Last update: 29 January 2021

Edukacja w Polsce jest przede wszystkim finansowana ze środków publicznych. Szacuje się, że udział środków publicznych sięga około 89% w przypadku oświaty i około 81-82% w przypadku szkół wyższych oraz wczesnej opieki i edukacji (OECD, 2020). Nie ma porównywalnych danych dotyczących kształcenia dorosłych.

Najważniejsze publiczne źródła finansowania edukacji w Polsce obejmują:

  • część oświatową subwencji ogólnej przekazywaną z budżetu państwa jednostkom samorządu terytorialnego,
  • dotacje celowe z budżetu państwa przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego (m.in. na wychowanie przedszkolne, na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych, na pomoc materialną o charakterze socjalnym, na organizację opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 w ramach programu „MALUCH plus”),
  • dotacje celowe i podmiotowe oraz subwencje z budżetu państwa przekazywane szkołom wyższym (m.in. na utrzymanie i rozwój potencjału dydaktycznego i badawczego, świadczenia dla studentów, dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, zadania związane ze stwarzaniem osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia),
  • środki własne jednostek samorządu terytorialnego (np. z opłat, podatków),
  • fundusze europejskie,
  • inne środki publiczne (np. Fundusz Pracy, PFRON, budżety urzędów centralnych przeznaczone na kształcenie określonych grup zawodowych).

Środki publiczne trafiają nie tylko do publicznych instytucji edukacyjnych. Po spełnieniu wymagań określonych w przepisach środki te w postaci dotacji trafiają również do niepublicznych instytucji opieki nad dziećmi, przedszkoli, szkół, a także szkół wyższych.

Udział środków publicznych pokazuje w jakich obszarach duże znaczenie ma sektor niepubliczny, ale jest też odzwierciedleniem zróżnicowanej skali odpłatności za korzystanie z publicznych instytucji edukacyjnych. Odpłatności mają zwłaszcza znaczenie w przypadku korzystania z publicznych instytucji opieki nad dziećmi do lat 3, przedszkoli i szkół wyższych.

Rodziny uczniów, słuchaczy i studentów mogą jednak korzystać z różnych form wsparcia oferowanych w ramach systemu świadczeń rodzinnych (zasiłek rodzinny i dodatki), systemu podatkowego (tzw. ulga prorodzinna), systemu opieki zdrowotnej (bezpłatna opieka zdrowotna), ale też oferowanych przez same szkoły (np. bezpłatny transport). Od 2016 roku wprowadzono również świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł (109,9 EUR). Wsparcie organizowane jest również w ramach specjalnych programów rządowych, tj. „Rządowy program pomocy uczniom niepełnosprawnym w formie dofinansowania zakupu podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych w latach 2020–2022”, „Dobry start” czy „Posiłek w szkole i w domu”. Od 2014 roku wdrażany jest system ulg dla rodzin wielodzietnych, tzw. Karta Dużej Rodziny. Rodziny uczniów niepełnosprawnych mają zagwarantowane różne dodatkowe formy pomocy.

Wsparcie otrzymują również uczniowie i studenci. W systemie szkolnym uczniowie objęci są systemem pomocy materialnej o charakterze socjalnym lub motywacyjnym. Studenci studiów wyższych we wszystkich typach uczelni mogą ubiegać się o pomoc materialną z budżetu państwa w formie stypendium socjalnego, stypendium dla osób niepełnosprawnych, stypendium rektora oraz zapomogi. Możliwe jest też uzyskanie stypendium ministra. Dodatkowo, studentom może być przyznana pomoc w postaci kredytu studenckiego.

Kształcący się dorośli, w zależności od wybranych form kształcenia i po spełnieniu pewnych dodatkowych warunków, mogą otrzymywać wsparcie finansowe, np. stypendium socjalne i motywacyjne w trakcie kształcenia w systemie szkolnym, stypendium finansowane ze środków Funduszu Pracy w trakcie dokształcania się jako bezrobotni czy urlop szkoleniowy, jeżeli jako pracownicy kierowani są przez pracodawcę do szkoły lub na dalsze szkolenie.

W 2020 roku, mimo wybuchu epidemii choroby zakaźnej COVID-19, wywołanej przez koronawirusa SARS-CoV-2, system finansowania edukacji w Polsce nie zmienił się w istotny sposób w porównaniu do poprzednich lat. Pewne szczegółowe przepisy uległy jednak zmianom i zostały one uwzględnione w opracowaniu, mimo iż zwykle okres ich obowiązywania jest ograniczony czasowo lub wręcz mają one charakter jednorazowy.