Zintegrowane podejście do planowania i realizacji polityki rozwoju kraju, w tym rozwoju całego obszaru uczenia się, ma wzmocnić pozytywne tendencje dotyczące osiągania w Polsce edukacyjnych celów mierzalnych strategii Europa 2020. W zakresie celu dotyczącego zmniejszenia odsetka osób z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym, które w wieku 18-24 lat nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu, czyli tzw. zjawiska wczesnego kończenia nauki (early school leaving - ESL), Polska należy od wielu lat do liderów w UE - w roku 2002 w Polsce było 7,2% takich osób wobec 16,9% dla UE-28, a w roku 2017 w Polsce było 5,0% takich osób wobec 10,6% dla UE-28). W zakresie celu dotyczącego upowszechnienia wykształcenia wyższego, tempo wzrostu tego wskaźnika w Polsce należy do najwyższych w Europie – w roku 2002 wartość tego wskaźnika w Polsce wynosiła 14,4% wobec średniej w UE-28 – 23,5%, a w roku 2017 w Polsce wynosiła już 45,7% wobec średniej dla UE-28 – 39,9% (zatem zrealizowano cel wyznaczony dla UE na rok 2020, tj. 40%). 

Wobec powyższego, większość edukacyjnych celów strategii Europa 2020 nie jest już największym wyzwaniem dla Polski. Wyjątek stanowi edukacja dorosłych, w której to dziedzinie Polska ma nadal wskaźniki poniżej średniej unijnej (4% wobec średniej unijnej na poziomie 10,9%, podczas gdy benchmark - wspólny cel europejski to średnio 15% osób w wieku 25-64 uczestniczących w różnych formach kształcenia (formalnych i nieformalnych). Bazując na diagnozie wyzwań ujętej w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i PLLL oraz monitorowaniu strategii Europa 2020 w Polsce, do najpilniejszych zadań dla Polski można zaliczyć: •    upowszechnienie wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem w wieku 0-5 lat, •    lepsze powiązanie edukacji z potrzebami rynku pracy ważne m.in. dla skutecznego obniżania bezrobocia młodzieży oraz zwiększania zbyt małej aktywności zawodowej osób starszych, •    upowszechnienie uczenia się osób dorosłych, w tym zwłaszcza nisko-wykwalifikowanych i pozostających w niekorzystnej sytuacji, •    poprawę spójności i przejrzystości krajowego systemu kwalifikacji, •    zwiększenie poziomu innowacyjności i kreatywności osób. W ramach Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju rząd formułuje dwa wskaźniki realizacji celów odnoszące się do systemu edukacji. Zakłada się osiągnięcie w roku 2020 wskaźnika osób dorosłych uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu w wysokości 4,2% (9% przewidywane w roku 2030), oraz stopę bezrobocia absolwentów szkół zawodowych na poziomie 36% w 2020 roku (21% w 2030 roku).

W celu zwiększenia efektywności reform wszystkie działania reformatorskie w dziedzinie edukacji są koordynowane z realizacją projektów finansowanych z środków Unii Europejskiej.

Edukacja w obszarze strategicznych ram europejskiej współpracy Europa 2020 – reformy na poziomie krajowym

Europa 2020 jest zaplanowaną na 10 lat strategią na rzecz inteligentnego, zrównoważonego i inkluzyjnego rozwoju. Strategia wyróżnia kluczowe obszary dotyczące kształcenia i szkoleń: jeden z pięciu głównych celów mierzalnych strategii dotyczy poprawy poziomu wykształcenia Europejczyków (z jednej strony poprzez ograniczenie zjawiska wczesnego kończenia edukacji, z drugiej poprzez upowszechnienie wykształcenia wyższego) indywidualne zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące m.in. edukacji; inicjatywa przewodnia - program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia; obszar inwestowania w edukację; Roczne Sprawozdanie Gospodarcze w ramach europejskiego semestru (mechanizmu monitorowania realizacji strategii Europa 2020). Działania w obszarze polityki edukacyjnej, które zostały wymienione w dokumencie Europe 2020, w Polsce zostały zaadresowane w obowiązującej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. , określającej kapitał ludzki  i kapitał społeczny jako kluczowe czynniki rozwoju kraju. 

Cele mierzalne strategii Europa 2020 w Polsce w zakresie edukacji

Strategia określa nadrzędny cel rozwoju Europy do roku 2020, u którego podstaw znajdują się dwa mierzalne cele dotyczące edukacji i szkoleń: 

• obniżyć odsetek osób wcześnie kończących naukę z 14% w roku 2010 do co najwyżej 10%; 
• zwiększyć udział osób z wykształceniem wyższym lub równoważnym w populacji w wieku 30 – 34 lata z 33,5% w roku 2010 do co najmniej 40%. 

Państwa członkowskie UE, zależnie od sytuacji, ustanowiły dla tych celów własne wartości. Cele mierzalne strategii Europa 2020 w zakresie edukacji zostały wyznaczone w Polsce ambitniej niż dla UE. Cel zakładający zmniejszenie do roku 2020 odsetka osób wcześnie kończących naukę został określony w wysokości 4,5% (przy poziomie 5,0% odnotowanym w roku 2017). Cel zakładający zwiększenie odsetka osób w wieku 30-34 lat z wykształceniem wyższym został określony w Polsce w wysokości 45% (przy poziomie 45,7% w roku 2017).

Podstawę do takiego wyznaczenia celów daje znaczny wzrost aspiracji edukacyjnych obywateli oraz zdolność systemu kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach, począwszy od poziomu ISCED 1, do zaspokajania tych aspiracji.  W zmniejszaniu odsetka osób wcześnie kończących naukę Polska osiągała wyniki lepsze od zakładanych na poziomie UE już od początku zeszłej dekady. Korzystnie na zmniejszanie tego odsetka w Polsce wpływa przede wszystkim wysoki odsetek osób uzyskujących wykształcenie na poziomie co najmniej średnim lub zasadniczym (upper secondary). 

W upowszechnieniu wykształcenia wyższego wśród osób w wieku 30-34 lat Polska osiągnęła w latach 2010 i 2011 wynik przewyższający średnią w UE. Ponadto, tempo tego upowszechnienia w ostatniej dekadzie należy do najwyższych w UE. 

Indywidualne zalecenia dla Polski dotyczące wdrażania strategii Europa 2020 w zakresie edukacji

W roku 2017 zostało sformułowane następujące zalecenie dla Polski w dziedzinie edukacji, które powinno być zaadresowane w okresie 2017-2018:

“Take steps to increase labour market participation, in particular for women, low-qualified and older people, including by fostering adequate skills and removing obstacles to more permanent types of employment. Ensure the sustainability and adequacy of the pension system by taking measures to increase the effective retirement age and by starting to reform the preferential pension arrangements.”

Informacje dotyczące najnowszych zaleceń dostępne są:

https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/economic-and-fiscal-policy-coordination/eu-economic-governance-monitoring-prevention-correction/european-semester/european-semester-your-country/poland/european-semester-documents-poland_en