Kształcenie dorosłych prowadzą :

• szkoły dla dorosłych i placówki, które działają w ramachsystemu oświaty, podlegają przepisom oświatowym i są objęte nadzorem pedagogicznym władz oświatowych; oraz
• podmioty działające poza systemem oświaty na podstawie przepisów dotyczących działalności gospodarczej lub zatrudnienia i rynku pracy. W tych dwóch „pod-sektorach” kształcenia dorosłych istnieją odmienne rozwiązania w zakresie zapewniania jakości.

Oprócz szkół dla dorosłych, pod-sektor kształcenia dorosłych w obrębie systemu oświaty obejmuje placówki kształcenia ustawicznego i kształcenia zawodowego, prowadzące kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych. Cele, rozwiązania i ostatnie reformy w zakresie zapewniania jakości w szkołach dla dorosłych i wymienionych wyżej placówkach są takie same jak w edukacji szkolnej dla młodzieży (zob. rozdział "Wczesna opieka i edukacja oraz edukacja szkolna"). Jedynym dodatkowym rozwiązaniem jest możliwość uzyskania przez placówki prowadzące kształcenie dorosłych w formach pozaszkolnych akredytacji przyznawanej przez kuratora oświaty (zob. Podejścia i metody zapewniania jakości w kształceniu dorosłych).

W odniesieniu do podmiotów, które prowadzą kształcenie dorosłych czy kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, poza systemem oświaty, w ramach działalności gospodarczej lub szkoleniowej związanej z rynkiem pracy, władze krajowe, regionalne czy lokalne nie określają celów zapewniania jakości i nie istnieją przepisy regulujące zapewnianie jakości. Podmioty te nie podlegają obowiązkowej ewaluacji zewnętrznej i mogą samodzielnie kształtować rozwiązania w zakresie wewnętrznego zapewniania jakości. Podobnie jednak jak placówki systemu oświaty, mogą one dobrowolnie ubiegać się o akredytację kuratora oświaty. „Rynkowym” czynnikiem motywującym do uzyskania akredytacji są przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. Z podatku VAT zwolnione są usługi kształcenia lub przekwalifikowania zawodowego świadczone przez podmioty, które posiadają akredytację kuratora oświaty, w zakresie objętym akredytacją. Rozwiązanie to pozwala obniżyć koszty i zwiększyć konkurencyjność na rynku edukacyjnym.

Organy odpowiedzialne

W przypadku szkół dla dorosłych i placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych organami odpowiedzialnymi są te same organy, które odpowiadają za zewnętrzne i wewnętrzne zapewnianie jakości w edukacji szkolnej – zob. rozdział 11.1.

Nie istnieją organy odpowiedzialne za zewnętrzne zapewnianie jakości w podmiotach prowadzących kształcenie dorosłych poza systemem oświaty, w ramach działalności gospodarczej lub szkoleniowej związanej z rynkiem pracy. Podmioty te mogą też samodzielnie powoływać organy odpowiedzialne za wewnętrzne zapewnianie jakości zgodnie ze swymi regulacjami wewnętrznymi.

Niezależnie od tego, organami odpowiedzialnymi za dobrowolną akredytację zarówno placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, jak i podmiotów prowadzących kształcenie dorosłych poza systemem oświaty są kuratorzy oświaty. Kurator oświaty nie jest organem niezależnym od władz centralnych – kieruje on kuratorium oświaty, które stanowi jednostkę organizacyjną administracji rządowej na szczeblu województwa, i jest powoływany i odwoływany przez Ministra Edukacji i Nauki na wniosek wojewody (kierującego organem administracji rządowej na szczeblu województwa) (zob. bardziej szczegółowe informacje w rozdziale 11.1).

Kurator oświaty powołuje zespół akredytacyjny, zapewnia obsługę administracyjną zespołu, a po przeprowadzeniu przez zespół postępowania akredytacyjnego podejmuje decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania akredytacji. Podstawą decyzji akredytacyjnej jest ocena działalności placówki / podmiotu dokonana przez zespół akredytacyjny. Dodatkowo w przypadku placówek systemu oświaty – wyniki nadzoru pedagogicznego sprawowanego nad placówką, który obejmuje m.in. ewaluację zewnętrzną (zob. informacje ogólne w rozdziale 11).

Podejścia i metody zapewniania jakości

W przypadku szkół dla dorosłych i placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie dorosłych w formach pozaszkolnych obowiązują takie same rozwiązania w zakresie zewnętrznego i wewnętrznego zapewniania jakości jak w edukacji szkolnej – zob. rozdział 11.2.

Nie istnieją uregulowane przepisami rozwiązania w zakresie zapewniania jakości dla podmiotów prowadzących kształcenie dorosłych w formach pozaszkolnych, poza systemem oświaty, w ramach działalności gospodarczej lub szkoleniowej związanej z rynkiem pracy. Podmioty te nie podlegają obowiązkowej ewaluacji zewnętrznej, a wszelkie rozwiązania w zakresie wewnętrznego zapewniania jakości są samodzielnie wprowadzane przez te podmioty.

Jak wspomniano w poprzednich podrozdziałach, zarówno placówki kształcące dorosłych w formach pozaszkolnych w ramach systemu oświaty, jak i podmioty prowadzące taką działalność poza systemem oświaty mogę ubiegać się dobrowolnie o akredytację kuratora oświaty.

Akredytacja kształcenia dorosłych w formach pozaszkolnych

Zasady przyznawania akredytacji są określone w przepisach. Akredytacja dotyczy określonej formy kształcenia ustawicznego. Może nią być kwalifikacyjny, kurs zawodowy, kurs umiejętności zawodowych, kurs kompetencji ogólnych, turnus dokształcenia teoretycznego dla młodocianych pracowników lub inny kurs umożliwiający uzyskanie i / lub uzupełnienie wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji zawodowych. Akredytacja potwierdza, że placówka czy podmiot spełnia określone wymogi i zapewnia wysoką jakość w zakresie danej formy kształcenia.

Akredytację mogą uzyskać placówki / podmioty, które:

• prowadziły kształcenie w formie lub formach pozaszkolnych przez okres co najmniej 3 lat;
• opracowują i stosują system zapewniania jakości kształcenia oraz systematycznie go doskonalą;
• zapewniają bazę wyposażoną w środki dydaktyczne;
• zapewniają wykwalifikowaną kadrę;
• realizują określony w przepisach program nauczania w zakresie danej formy pozaszkolnej;
• zapewniają warunki realizacji praktycznej nauki zawodu – w przypadku ubiegania się o akredytację na kwalifikacyjne kursy zawodowe i kursy umiejętności zawodowych;
• zapewniają bezpieczne i higieniczne warunki realizacji kształcenia w danej formie pozaszkolnej;
• udostępniają uczestnikom danej formy pozaszkolnej materiały dydaktyczne.

Ocenę działalności placówki / podmiotu ubiegającej/go się o akredytację przeprowadza zespół akredytacyjny powołany przez kuratora oświaty. W skład zespołu wchodzą:

• dwaj przedstawiciele kuratora oświaty, wyznaczeni spośród pracowników kuratorium oświaty, z których jeden pełni funkcję przewodniczącego zespołu;
• przedstawiciel wojewódzkiego urzędu pracy (jeśli o akredytację ubiega się placówka publiczna prowadzona przez powiat) lub powiatowego urzędu pracy (jeśli o akredytację ubiega się inna niż wymieniona wyżej placówka lub podmiot);
• przedstawiciel organizacji pracodawców powołany przez kuratora spośród kandydatów zgłoszonych przez organizacje pracodawców.

Na wniosek przewodniczącego zespołu kurator może także powołać w skład zespołu specjalistę z określonej dziedziny wiedzy.

Procedura akredytacji jest określona w przepisach. Zespół akredytacyjny analizuje złożony wniosek i załączone do niego dokumenty (akt założycielski, statut, dokument przedstawiający własną ocenę kształcenia) oraz przeprowadza wizytację w miejscach prowadzenia kształcenia. Zespół sporządza protokół, który przedkłada kuratorowi.

Ocena własna placówki / podmiotu i ocena zespołu akredytacyjnego obejmuje następujące aspekty czy kryteria, określone i uszczegółowione przepisach:

• doświadczenie w prowadzeniu kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych; prowadzenie kształcenia przez co najmniej 3 lata;
• system zapewniania jakości kształcenia: wewnętrzny system zapewniania jakości; nowatorskie rozwiązania programowo-metodyczne i organizacyjne; narzędzia monitorowania jakości; rozwiązania służące podnoszeniu jakości; narzędzia ewaluacji kształcenia; wykorzystywanie wyników ewaluacji do modyfikowania programu nauczania i organizacji kształcenia;
• wyposażenie bazy w środki dydaktyczne: pomieszczenia, wyposażenie dydaktyczne, biblioteka;
• kadra dydaktyczna: kwalifikacje, ocena i doskonalenie kadry;
• programy nauczania, materiały dydaktyczne i warunki kształcenia: m.in. własne i inne programy nauczania, z uwzględnieniem rozwiązań informatycznych i zgodności z przepisami; elementy programu (m.in. wymagania wstępne dla uczestników, cele kształcenia, opis efektów kształcenia, liczba godzin kształcenia, plan nauczania, wykaz literatury, formy oceny osiągnięć); własne i inne materiały dydaktyczne; warunki praktycznej nauki zawodu oraz bezpieczne i higieniczne warunki kształcenia;
• dokumentacja: prowadzenie i elementy dokumentacji.

Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania akredytacji podejmuje kurator, uwzględniając ocenę zespołu akredytacyjnego i – w przypadku placówek funkcjonujących w systemie oświaty – wyniki nadzoru pedagogicznego, m.in. ewaluacji zewnętrznej (zob. informacje ogólne w rozdziale 11).

W przypadku stwierdzenia, że placówka / podmiot przestał/a spełniać przynajmniej jeden z warunków akredytacji, kurator poleca usunięcie uchybień, a dodatkowo może zobowiązać placówkę / podmiot do przeprowadzenia własnej oceny. Jeżeli uchybienia nie zostaną usunięte w wyznaczonym terminie, kurator może cofnąć akredytację.